‘Geen zin in kinderen? Niet bezig met je gezondheid? Dan ben je egoïstisch of oppervlakkig’

Nathalie Le Blanc staat stil bij de frappante feiten die ze al lezend opmerkte. Deze week las ze Happy Ever After van Paul Dolan.

3,8 kilo. Mijn buurman glimt van trots. Hij is een paar uur geleden vader geworden van een kloeke dochter. ‘Ze kan eraan beginnen, aan het leven.’ De kans is groot dat hij een vrij duidelijk beeld heeft van hoe een ‘goed’ leven eruitziet, besef ik als ik door Happy Ever After van de Britse professor Paul Dolan blader. Papa hoopt dat zijn dochter een mooi diploma haalt, een fijne job vindt en het beter heeft dan hij. Een partner, kinderen, een gezond en lang leven, dat zal haar gelukkig maken. Social narratives, zo noemt de Britse gedragsspecialist deze richtlijnen die ons het pad naar geluk tonen. De vraag die Dolan zich stelt is: is dat wel zo? Word je van een hoger diploma gelukkiger? Is het een goed idee om veel moeite te doen om langer te leven? Zijn kinderen van gescheiden ouders sowieso slechter af?

‘Als ze maar gelukkig zijn’, is het standaardantwoord van veel ouders op de vraag wat ze voor hun kinderen dromen. In realiteit houden ze zich strikt aan het script. Vandaar dat ze ongerust zijn dat hun kinderen het minder goed zullen hebben later, terwijl uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat geld helemaal niet gelukkig maakt. Armoede is miserabel, maar eens aan je basisbehoeften is voldaan, stijgt je geluksgevoel niet evenredig met je inkomen. Integendeel. Hoe hoger je inkomen, hoe groter de kans dat al dat werken en geld tellen je weg houdt van wat je gelukkig maakt, namelijk geliefden en goed gezelschap. Toch hopen veel nieuwe ouders vooral op een mooie carrière en niet zozeer op een hechte vriendenkring.

Dat onze social narratives hardnekkig zijn, zien we ook in de lange strijd die de homobeweging uitvocht voor hun recht op een wettelijk huwelijk. Terecht. Iedereen gelijke rechten is maar zo rechtvaardig. Maar het huwelijk is geen geplaveid pad naar geluk, want liefde is een werkwoord en misschien is je persoonlijkheid er helemaal niet compatibel mee. Maar dat negeren we, schrijft Dolan, omdat het niet in onze social narrative past. Iedereen getrouwd, dus. Desnoods blind. En dan kinderen, uiteraard. Hmm. Die geven dan wel betekenis aan je leven, maar ouders zijn niet significant gelukkiger dan wie geen kinderen heeft, een vaststelling waar Dolan veel venijnige commentaar op krijgt. Want we geloven écht in de social narratives, ook als de realiteit en de wetenschap ze tegenspreken. We geloven zo diep, dat we verontwaardigd zijn en het soms als een soort persoonlijke aanval zien als mensen zich niet conformeren. Niet ambitieus? Geen zin in kinderen? Niet bezig met je gezondheid? Dan ben je mislukt, egoïstisch of oppervlakkig. Dat maakt het in onze maatschappij volgens Dolan moeilijk voor wie een beetje eigenzinnig is. Of zoals Nigella Lawson onlangs in een interview naar aanleiding van haar zestigste verjaardag zei: ‘De twee grootste vijanden van geluk zijn onzekerheid en druk om zich te conformeren.’

Dolan stelt meer vragen dan dat hij antwoorden geeft, maar houdt in zijn boek vooral een warm pleidooi voor kritisch denken, tolerantie en realisme. Zijn advies voor ouders is: laat je kinderen een leven leiden dat goed voor hen is, of dat nu perfect binnen de lijntjes past of helemaal niet. Zouden de buren me raar vinden als ik dat op hun hoera-een-baby-kaartje schrijf?