Dit educatief programma wil met 9- tot 12-jarigen over seks praten: ‘We hebben geen pornografie gemaakt hé’

© Ketnet
Anke Wauters
Anke Wauters Journaliste Knack Focus en Knack Weekend

Vagina. Penis. Masturbatie. Tongzoenen. Seks. Niet meteen woorden die je associeert met jeugdzender Ketnet. Toch is het gebeurd. De dokter Bea show is een nieuwe reeks voor kinderen over seksualiteit.

Actrice Eva Van der Gucht (40) – alias Dokter Bea – gaat in De dokter Bea Show iedere week op zoek naar antwoorden op concrete vragen van kinderen over alles wat te maken heeft met hun lichaam, seksualiteit, liefde en relaties. Met expliciete beelden. Maar dan wel op maat van 9- tot 12-jarigen.

‘We hebben geen pornografie gemaakt hé’, lacht Eva als we haar spreken, ‘En er staan ook geen vijf naakte mannen achter mij. Het blijft een educatief programma. We hebben bijvoorbeeld in een aflevering iemand in een naakt pak gestoken. Die persoon heeft een iPad voor zijn kruis en daarop tonen we verschillende soorten penissen om aan te tonen dat het er bij iedereen anders uitziet.’

We hebben geen pornografie gemaakt hé. Er staan geen vijf naakte mannen achter mij. Dit is een educatief programma.

Eva Van Der Gucht, dokter Bea

Ketnet heeft duidelijk intensief gezocht naar de juiste toon. ‘Uit onderzoek blijkt dat het aanreiken van expliciete informatie rond relaties en seksualiteit op maat van kinderen zeer belangrijk is voor hun latere seksuele leven’, duidt Dr. Telidja Klaï, ontwikkelingspsychologe bij de zender.

En toch. Over seks praten met kinderen tussen 9 en 12 jaar zal bij veel mensen tot wenkbrauwfronsen leiden. ‘Het is net een zeer goede leeftijd voor die conversatie’, weerlegt Eva, ‘Kinderen zijn sowieso nieuwsgierig naar hun seksualiteit en naar hun puberteit. Er gebeurt heel wat met hun lichaam. Als je ze een goede basiskennis kan aanreiken, gaan ze veel bewustere keuzes maken en gaan ze later ook weerbaarder zijn in hun seksuele leven.’

Dit educatief programma wil met 9- tot 12-jarigen over seks praten: 'We hebben geen pornografie gemaakt hé'
© Ketnet

Seksuele opvoeding

In Vlaanderen lijken veel taboes al doorbroken. Desondanks blijft het voor ouders vandaag nog steeds moeilijk om met hun kinderen over seks te praten, weet Eva: ‘Kinderen denken vaak dat hun ouders geen seks hebben. Die willen daar met hen niet over praten. Ouders denken dan weer snel dat hun kinderen daar nog niet mee bezig zijn.’

Daarnaast willen ze hun kroost ook beschermen, denkt Eva:’ Doe uw jas dicht. Let op bij het oversteken van de straat. Bel me als je ergens bent toegekomen.’ Als het over seks gaat, komt dat zwaaiende vingertje er ook bij kijken. Dat maakt het heel moeilijk om een gesprek te starten. Ik hoop dat ouders samen met hun kinderen naar De dokter Bea Show kijken en napraten over de onderwerpen.’

Uit mijn lessen seksuele opvoeding heb ik vooral geleerd dat seks iets was om bang voor te zijn. Zo hoort het toch niet?

Eva Van Der Gucht, dokter Bea

Ook op school stelde seksuele opvoeding vroeger niet veel voor, weet Eva nog. ‘Mijn vader hoorde dat hij blind zou worden van masturbatie. ‘Maar ik kan jullie allemaal nog goed zien, hoor’, grapte hij dan. (lacht)’

Zelf heeft Eva een uurtje les gehad door een gastdocent tijdens Zedenleer: ‘We kregen een filmpje over een bevalling te zien. Er passeerden wat foto’s van geslachtsziekten. Eierstokken op het bord. We hebben een condoom over een houten staaf gerold. Dat soort zaken. Wat mij daar is van bijgebleven: angst. Ze maakten ons bang voor seks. En dat werkte. Ik weet nog dat ik nog lang erna schrik had. Tegenwoordig is het al veel beter, maar dat was geen seksuele opvoeding.’

‘We moesten het zelf maar uitvogelen. Letterlijk en figuurlijk.’ Eva heeft een punt: als jongeren niet de juiste informatie krijgen, gaan ze zelf op zoek. ‘En dan worden snel de foute conclusies getrokken’, vult ze aan, ‘Je wil jongeren toch niet naar obscure websites sturen? In onze show krijgen ze een duidelijke uitleg. Ja, het is op een humoristische manier gebracht. Maar we draaien nooit rond de pot.’

Die duidelijke taal is nodig, vindt Eva: ‘Ik was waarschijnlijk sneller bewuster met mijn lichaam omgegaan als ik had geweten waar alles voor diende. Daar zit je dan als puber met dat lijf en je weet niet goed wat je er allemaal mee kan doen.’

Grenzen stellen

De belangrijkste boodschap die De dokter Bea show wil meegeven is je eigen grenzen leren kennen. ‘Seks is een persoonlijke kwestie’, legt Eva uit, ‘Als jouw maat gisteren met iemand stond te tongzoenen achter het muurtje op de speelplaats, moet jij daarom niet hetzelfde doen. Je moet wachten tot jij er klaar voor bent.’

Grenzen leren stellen is onontbeerlijk als je opgroeit, benadrukt de actrice. ‘Als twintiger heeft een zakelijke leider van een theatergezelschap ooit ongewenst aan mijn achterwerk gezeten. Meteen heb ik hem gewaarschuwd dat ik hem van zijn barkruk zou duwen mocht het nog eens gebeuren. Twee minuten later lag hij op de grond en was zijn bril gebroken’, herinnert Eva zich, ‘Ik heb ook opmerkingen gekregen op straat. Verder ben ik een gezegende vrouw. Daar ben ik heel dankbaar voor. Ik weet dat het bij veel mensen niet het geval is.’

We leren kinderen op welke manier ze kunnen aangeven wanneer ze zich ongemakkelijk of bedreigd voelen. Ik wil dat ze stevig in hun schoenen staan en zeggen: ‘Stop. Dit wil ik niet.’

Eva Van Der Gucht, dokter Bea

Eva weet dat ze geluk heeft gehad: ‘Niemand is ooit over mijn grenzen gegaan. Maar ik was een heel braaf katholiek meisje, een dorpskind. Ik vraag mij af of ik aan de alarmbel had getrokken. Als ik toen een programma als De dokter Bea showhad gezien misschien wel.’

Het is een stokpaardje van Eva, hebben we de indruk: hoe vroeger je weet dat het niet ok is wanneer iemand je ongewenst aanraakt of lastigvalt, hoe beter. ‘We leren jongeren op welke manier ze aan kunnen geven wanneer ze zich ongemakkelijk of bedreigd voelen door bepaald gedrag. Zij hebben nog niet de kennis om daar mee om te gaan. Ik wil dat ze stevig in hun schoenen staan en leren zeggen: ‘Stop. Dit wil ik niet.’

Als het toch misloopt, legt de show uit hoe jongeren hulp kunnen zoeken: ‘Praat erover met vrienden, familie, een vertrouwensleerkracht. Bel naar jongerentelefoon Awel. Als je in een situatie zit waar iemand over je grens is gegaan, moet je hulp vragen. En vooral: je moet weten dat het nooit jouw schuld is. Nooit.’

Dit educatief programma wil met 9- tot 12-jarigen over seks praten: 'We hebben geen pornografie gemaakt hé'
© Ketnet/VRT

Sociale media

Groepsdruk is een groot pijnpunt bij jongeren, weet Eva: ‘Sociale media werken dat vandaag nog meer in de hand. Daar toont iedereen een perfect leven. Ook als het op relaties aankomt. De druk om een lief te hebben is heftiger dan ooit.’

Een hele aflevering is gewijd aan sociale media. Eva gaat daarin ook in gesprek met de politie over ‘sexting’: ‘Veel jongeren sturen naaktfoto’s naar elkaar. Daar is niets verkeerd mee. Maar ze beseffen niet dat zoiets nooit verdwijnt van het internet en dat je niet iedereen kan vertrouwen.’

Ketnet leert jongeren om daar bewuster mee om te springen. ‘Let op: we willen zeker ook meegeven dat wanneer iemand jouw pikante foto’s zonder jouw toestemming verspreidt, het nooit jouw schuld is.’

Gay is ok

In een andere aflevering vraagt een jongere die worstelt met zijn geaardheid aan dokter Bea of dat normaal is. Zij probeert dat wetenschappelijk te benaderen. De dokter plaatst scans van verschillende mensen naast elkaar: iemand die hetero is, iemand die homo of lesbisch is, iemand die biseksueel is. Na een tijdje weet dokter Bea niet meer wie wat was, want je kan geen verschil zien.

‘Het is van levensbelang dat we met jongeren praten over homoseksualiteit’, klinkt Eva fel, ‘Dat homoseksualiteit nog een moeilijk topic is in 2017, daar kan ik met mijn hoofd niet bij. Wij zijn een redelijk bevoorrecht land en dan nog zijn er problematische situaties. Ik heb de laatste tijd zelfs het gevoel dat het weer wat bergaf gaat. Ik heb vrienden die niet hand in hand durven lopen.’

Veel jongeren hebben heel hun leven gehoord dat homoseksualiteit niet ok is. Dat het een ziekte is. Of abnormaal. Het is van levensbelang dat wij ze het tegendeel aanleren.

Eva Van Der Gucht, dokter Bea

In het jongerenpanel dat in iedere aflevering openhartig over hun ervaringen praat, geeft een van de deelnemers toe: ‘Ik heb heel mijn leven gehoord dat homoseksualiteit niet ok is.’ Dat vond Eva dapper. ‘Veel mensen krijgen op een jonge leeftijd te horen dat homoseksualiteit een ziekte is. Of abnormaal. Of een keuze.’

Het heeft vaak te maken met de omgeving waarin kinderen opgroeien, bedenkt Eva: ‘Maar je kan bijvoorbeeld niet tegen homofobe ouders zeggen dat ze hun kinderen ‘mishandelen’. Je kan hun kinderen niet verwijten dat ze hun ouders geloven. Je kan hen alleen maar een ander geluid laten horen. Als ze dan enkele jaren op de middelbare school horen dat hun beste vriend op jongens valt, hebben ze al ergens gehoord dat het ok is. Dat vergt van ons een veel begrip en geduld. Maar het kan levens redden.’

Levens veranderen

Het eerste seizoen van De dokter Bea show telt 12 afleveringen. Veel onderwerpen zijn blijven liggen. ‘Ik hoop dat er een tweede seizoen komt’, geeft Eva eerlijk toe, ‘Dan willen we ook graag een aflevering over transgenders maken. Ook wil het hebben over seks bij LGBT-koppels. Hoe dat werkt of niet werkt. De focus ligt in het eerste seizoen nog te veel op heteroseks. Ik wil het graag hebben over genderstereotypen. Over seks kan je blijven praten. En dat is niet erg. Het is een plezant onderwerp.’

Van der Gucht klinkt heel strijdvaardig: ‘We gaan een grens verleggen wat betreft seksuele opvoeding in Vlaanderen. Ik hoop dat dit programma levens gaat veranderen. En dat het bepaalde vooroordelen de kop in gaat drukken. Ik hoop dat we een generatie tegemoet gaan die seksueel bewuster en weerbaarder is.’

De dokter Bea show is te zien vanaf 13 oktober, elke vrijdag op Ketnet. De laatste aflevering wordt uitgezonden op 29 december. Jongeren met vragen over seks en seksualiteit kunnen anoniem terecht bij Awel, op het gratis nummer 102 of via mail en chat.

Lees hier de mening van onze recensente over De dokter Bea show: ‘Ik had dokter Bea graag gezien toen ik twaalf was en ik mezelf aflebberde voor de spiegel’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content