Dirk Van Saene reflecteert over sterfelijkheid in zijn nieuwste expo: ‘Tijd is zowel een vriend als een vijand’

In zijn nieuwe tentoonstelling An Angel, kissing spring deelt Dirk Van Saene zijn kijk op onze grootste angst: sterfelijkheid. Het is net dat einde dat ons ook bang maakt om ouder te worden.

“De angst voor ouder worden vindt zijn oorsprong in de angst voor de dood, de angst om losgekoppeld te zijn van de wereld. In haar essay The Aesthetics of Silence schrijft Susan Sontag dat veroudering niet alleen een individueel proces is, maar ook een cultureel concept, gecreëerd door de obsessie van de maatschappij met jeugd en schoonheid. Sontag gelooft dat de angst voor veroudering een natuurlijke reactie is op de maatschappelijke druk die op individuen wordt uitgeoefend om jeugd en schoonheid te behouden.

Alleen verandert ons begrip van schoonheid mettertijd, omdat ook onze eigen ervaringen en perspectieven veranderen. We worden ouder, we kijken anders. Het verloop is niet lineair, maar eerder vloeibaar. Alsof we met het ouder worden ook de angst stilaan kunnen overstijgen. Het voelt oncomfortabel om je te realiseren dat niets eeuwig is, maar toch werkt deze gedachte zowel verlammend als bevrijdend. In het aanvaarden van de vergankelijkheid schuilt immers ook een zekere rust. En zo blijft tijd zowel vriend als vijand.

Belangrijk is ook de relatie tussen herinnering en tijd. In een ander essay, Regarding the Pain of Others, schrijft Sontag dat alle foto’s memento mori zijn. Neem je een foto van iets of iemand, dan neem je deel aan diens sterfelijkheid, kwetsbaarheid en veranderlijkheid. Het moment is vervlogen.

Foto’s zijn beladen, en de manier waarop ze geïnterpreteerd worden is verbonden met grotere sociale kwesties. Zo zijn de jeugdfoto’s in deze reeks geen louter esthetische keuze. Het zijn essentiële onderdelen van mijn werk. Het creëren van ruimte voor reflectie en beschouwing, het zichtbaar maken van het verstrijken van de tijd – de nostalgie naar mijn jeugd – helpen me om een dieper begrip te krijgen van mijn werk en de wereld. Want de manier waarop we ons het verleden herinneren is onherroepelijk verbonden met ons begrip van het heden, en onze dromen en angsten voor de toekomst.”