Café Poupette in Hamme-Mille: waar iedereen thuis is

Een café moet het niet altijd hebben van een concept, een designinterieur, zijn ligging of Facebookacties. Dat leren we in Poupette in Hamme-Mille, al 43 jaar een vaste waarde in Waals-Brabant en daarbuiten.

Een vrijdagnamiddag aan het begin van de zomervakantie. In Brussel komt de uittocht van de pendelaars op gang, net als het fileleed. Aanschuiven dus op de E40 om in het Waals-Brabantse Hamme-Mille te raken, net over de taalgrens. Lang geleden bolde er een stoom- en daarna een dieseltram tussen het landelijke gehucht en Tervuren. De onderneming vergde naar verluidt al eens duwkracht van de passagiers, en een schop om sneeuw te ruimen.

“Zwette Jean” verdween in 1957, ten voordele van koning auto en de E40, al gaat het nu niet noodzakelijk sneller. Die vrijdagavond lijkt de deelgemeente van Beauvechain (Bevekom) tot ver na de kantooruren op een spookdorp. Een kerktoren en landweggetjes uit een postkaart, gerenoveerde hoeves en burgerhuizen naast nieuwere optrekjes, daarachter glooiende landbouwvelden: een pittoresk decor, maar je verwacht er niet meteen een café dat wereldberoemd is in Wallonië. In het weekend trekt de zaak wekelijks jongeren en nieuwsgierigen, ook uit Gembloux (30 km), Waterloo (40 km) en Luik (76 km), en dat allemaal dankzij mond-tot-mondreclame.

David Lynch

Hamme-Mille ligt op minder dan vijftien kilometer van het centrum van Leuven en op een boogscheut van het Meerdaalwoud, het populaire bosgebied dat Vlaams- van Waals-Brabant scheidt. Het dorp haalt zelden de nationale media, of het moet zijn met die taxus uit het begin van de dertiende eeuw in het domein Valduc, een van ’s lands oudste bomen.

Een ander nieuwtje, in 2009, was de opstelling van een elektronische snelheidsmeter die zo nodig ook het bedrag van de opgelegde boete vermeldt. De paal staat _ geen toeval _ op enkele meters van een op het eerste gezicht banale woning. “Poupette” vermeldt de discrete lichtreclame aan de straatkant. De gelijkenissen met libertijnse privéclubs langs Vlaamse steenwegen valt moeilijk te negeren.

Al even curieus is de afwezigheid van een voordeur of enig teken van leven. We lopen dan maar achterom, waar we een ren met damherten en een verlaten terras aantreffen. Verbonden met het huis: een taverne in Britse salonstijl. Scheuren en verkleuring verraden dat de fauteuils in wijnrood fluweel en wandbekleding betere tijden hebben gekend. Op de achtergrond speelt discreet een variant op Radio Nostalgie. Aan de toog: Fernande en Georges, zestigers uit de streek die niet aan hun eerste pintje toe zijn. Het fenomeen Poupette blijkt een hoog David Lynchgehalte te hebben.

Losse zeden

Huisregel nummer een: alle klanten begroeten Poupette bij het binnenkomen. Want het café, dat is de bazin, en Poupette, dat is Raymonde Barcelo (72). Vertrouwde gezichten krijgen hier drie kussen, nieuwe klanten een al even familiair onthaal: “Et pour toi Minou?” luidt een van de poupettismes die mee de naam van de zaak maakten. “Allez sors, tête d’ampoule!” is een andere.

“Poupette windt er geen doekjes om”, bevestigt Bernarde (67). “Ze zegt waar het op staat, en daarom houdt iedereen van haar.” Die ruwe bolster _ “un personage au caractère bien trempé”, zegt de kleurrijke gastvrouw over zichzelf _ dankt Raymonde aan haar Spaanse roots langs vaderskant, al is ze eigenlijk Française. Ze groeide op in Epernay, in het departement van de Marne. Later verhuisde het gezin naar Charleville-Mézières, op enkele kilometers van de Frans-Belgische grens. Het was daar, op het jaarlijkse volksbal, dat ze op haar vijftiende haar toekomstige man leerde kennen. Een Belgische onderofficier die in de kazerne van Heverlee gelegerd was, en het levenslustige meisje in 1963 mee naar Waals-Brabant schaakte.

“Een crême van een vent”, zegt Poupette met een droge, haast raspende stem. Die hield ze over aan de sigaretten, al stopte ze daarmee na keelkanker. Haar adjudant had minder geluk: die overleed in 2002, amper 57. “En zeggen dat hij altijd van de alcohol en de tabak is afgebleven. Hij was veel te goed, die man.”

De french tavern was dan ook haar idee. Om de constructie van de woning te financieren, werkte Raymonde de eerste jaren als serveuse in een Leuvense eettent, maar die ging failliet. Ze was de dertig al gepasseerd, maar ze kon evengoed zelf een bar openen, bedacht Raymonde. Het echtpaar moest alleen een stukje van zijn tuin opofferen. “We zijn klein begonnen en hebben de zaak in drie keren uitgebouwd. We trokken zelf nieuwe muren op en zo veroverde het café steeds meer terrein. Eerst naar achteren toe, later zijwaarts.”

De eerste jaren was Poupette een illegale privébar voor ingewijden uit de streek. Volgens de overlevering vloeiden de champagne en cognac er à volonté. In de jaren zeventig verschenen een jukebox en een dansvloer. Beide zijn verdwenen, maar de periode stoffeert nog altijd mythische verhalen. Met dank aan een excentrieke gastvrouw die achter de micro graag Dalida en Edith Piaf ten gehore bracht, en ook de lossere zeden die het tijdperk kenmerkten.

Of het er echt zo losbandig aan toeging als de geruchten suggereren? Raymonde laat ons graag in het ongewisse. “Ach, de mensen vertellen verhalen. Ik was een aantrekkelijke vrouw, iedereen zag me graag. De mooiste borsten van Waals-Brabant werd gezegd, maar die kreeg alleen mijn man te zien.”

Wim Denolf