Saaie gebouwen bezorgen ons stress en maken ons ongelukkig

Wanneer een supermarktketen plaats neemt in een historisch pand of een volks appartementsgebouw wordt neergehaald voor een super strakke toren vol luxelofts dan gebeurt dat in het kader van ‘Urban Planning’, ook al lijkt het bezwaarlijk van een goede organisatie te getuigen wanneer steden allemaal op elkaar beginnen lijken. Toch storen onpersoonlijke, saaie stadsgezichten niet enkel mensen met een nostalgische ziel. We hebben er allemààl bewust of onbewust last van wanneer onze leef- of werkomgeving niet zinnenprikkelend is. En nee, dat is niet op te lossen met enkele decoratieve kussens of een toffe plant.

Boring boxy buildings

Steeds meer studies tonen het verband tussen het stadsgezicht en het mentale welzijn van haar inwoners aan. In hun boek Cognitive Architecture onderzoeken urban policy professor Justin Hollander en architecte Ann Sussman wetenschappelijke data om architecten en urban planners te doen begrijpen hoe we reageren op onze door de mens neergepote, uit beton opgetrokken omgeving. “Mensen functioneren het best in een complexere setting en snakken naar afwisseling, en dat gaat niet wanneer ze omgeven worden door of werkzaam zijn in boring boxy buildings“, is hun niet bepaald verrassende conclusie.

Het is logisch dat je je sikkeneurig voelt wanneer je naar je woning, werkplaats of winkel moet lopen en omgeven bent door saaie gebouwen, maar het gaat dieper, zo bewijst neurowetenschapper Colin Ellard. Deze oprichter van Ubran Realities Laboratory ging in samenwerking met de Urban Think Tank van het Guggenheim Museum met enkele mensen op stadswandeling. Zijn proefkonijnen droegen allemaal een armband die emotionele prikkels registreert, en in elke nieuwe buurt of stopplaats moesten ze enkele adjectieven noteren.

Het viel hem op dat in bepaalde wijken (met heel veel monotone, grote winkelketens bijvoorbeeld) mensen ontzettend verveeld geraakten en hun notities dat ook bevestigden. In buurten waar verschillende soorten shops, horeca-gelegenheden en woningen elkaar afwisselden konden de armbanden aanzienlijk meer opwinding optekenen, zélfs al was daar sprake van wat afgebladderde verf op de gevels of dozen oud papier op straat.

Uitgebalanceerde stadsbuurt

Met uitzondering van architecten zou men nog kunnen beargumenteren dat gebouwen niet bedoeld zijn om ons te prikkelen, ze zijn bedoeld om ons infrastructuur te bieden, maar een langdurige staat van verveling kan, nuja, vervelende gevolgen hebben.

Het werk van psychologen Colleen Merrifield en James Danckert suggereert dat zelfs een kleine dosis verveling al aanzienlijk veel stress veroorzaakt. Een ietwat contradictorische conclusie die wetenschappelijk onderbouwd werd. Verveling (of misschien wel frustratie?) jaagde de hartslag en het cortisolniveau van hun onderzochte personen de hoogte in. (Chronische) Stress- en angstgevoelens liggen dan weer aan de basis van depressies en andere gezondheidsperikelen.

Onderschat dus zeker niet de invloed van een goed uitgebalanceerde stadsbuurt, waar co-working spaces, kleine zelfstandigen, hippe bars, underground clubs, gezinswoningen en appartementsgebouwen elkaar afwisselen voor een kleurrijke, interessante mix. Het is allicht ook dat wat men voor ogen heeft met het Antwerpse Eilandje, de buurt in Antwerpen Noord waar vijf jaar geleden het Museum Aan de Stroom (MAS) werd neergepoot. Vandaag gonst de wijk van een levendige dynamiek die heel wat kunstenaars en jonge ondernemers aantrekt en waar van verveling momenteel nog geen sprake is. Nu hopen dat ook deze buurt niet ten onder gaat aan hypermarkten en flagships.

Lees het volledige artikel hier