Expo over Eileen Gray in Centre Pompidou

Ook de design heeft zo zijn legendarische iconen. De beroemdste is zonder twijfel Eileen Gray, een Ierse artistocrate die naam en faam maakte in het Parijs van de jaren ’20. Nu krijgt ze in een hommage expo in het Centre Pompidou te Parijs.

Ook de design heeft zo zijn legendarische iconen. De beroemdste is zonder twijfel Eileen Gray, een Ierse artistocrate die naam en faam maakte in het Parijs van de jaren ’20. Nu krijgt ze in een hommage expo in het Centre Pompidou te Parijs.

Eileen Gray stierf in 1976 op 98 jarige leeftijd. Ze had veel van haar beroemde generatiegenoten overleefd en was al tijdens haar leven een enigma. Bovendien verbrandde ze op het einde van haar leven een groot deel van haar archief, waardoor het mysterie rond haar figuur alleen groter werd. Eileen Gray was actief als kunstschilder, ambachtsvrouw, meubelontwerpster, decorateur en architect. Maar zoals het een aristocrate betaamt stond ze zelden in de kijker en was op een discrete manier actief. Aanvankelijk leunde ze helemaal aan bij de Engelse Arts & Craftsstijl. Eigenlijk maakte ze twee carrières, eentje in de toegepaste kunst en daarna eentje als architect en designer.

VerliefdTijdens de Eerste Wereldoorlog werkte ze als verpleegster voor het Franse leger en botste zo op een jonge Roemeense architect en architectuurcriticus Jean Badovici die haar ogen opende voor de hedendaagse vormgeving. Dus ontdekte ze de avant-garde vormgeving pas op veertigjarige leeftijd! Daarna ging het snel. In 1926 ontwierp ze samen met Badovici een prachtige villa op de rotsen van Roquebrune-Cap Martin aan de Middellandse Zee, de villa E1027, waar ze ook samen introkken. Het huis werd een van de meesterwerken van het modernisme.

Voor die woning ging ze ook enkele prachtige meubels ontwerpen, zoals de Transat, die later designiconen werden. Vooral nadat de Transat heruitgegeven (Ecart) werd door de onlangs overleden ontwerpster Andrée Putman. Via Badovici leerde ze ook Le Corbusier en veel andere vormgevers en architecten kennen. Corbu werd een vriend des huizes en ontwierp zelfs een wandschildering voor het huis in Roquebrune. Hun villa wordt momenteel gerestaureerd en zou deze zomer -waarschijnlijk- voor het publiek worden opengesteld.

Gevoelig

Eileen Gray ontpopte zich tot een gevoelige ontwerpster, met oog voor de decoratieve elegantie. Ze ging ook woningen inrichten van modeontwerpers en bankiers. In 1932 bouwde ze ook haar eigen woning Tempe a Pailla in Menton, een tweede schitterend project. We kennen van haar enkele prachtige meubelontwerpen die ondertussen designklassiekers zijn geworden. Ze versierde ook vazen, schalen en meubels met lakwerk. Lakwerk was heel populair in de art deco stijl. Ze leerde lakken bij een Britse restaurateur en een Japanse lakwerker.

Parijs

Na de jaren ’30 keerde Eileen Gray terug naar Parijs en geraakte later wat in de vergetelheid. Haar naam werd overschaduwd door de grote tenoren uit het Interbellum. Maar in de jaren ’70 werd Eileen Gray herontdekt door liefhebbers van design. Andrée Putman speelde daarbij een grote rol. Haar originele meubels en objecten zijn uiterst zeldzaam en prijzig, en vind je enkel terug in topverzamelingen.

Zo bezat ook Yves Saint-Laurent meubilair van Eileen Gray (zie foto). In 2009 werd een van haar zetels, de zgn. Drakenzetel, uit het collectie van YSL geveild voor liefst 22 miljoen euro: het hoogste bedrag ooit betaald voor een zitmeubel. Ondertussen worden haar meubels ook gereproduceerd, waardoor ze beter bekend geraakte bij het grote publiek. Op de grote hommage tentoonstelling in het Centre Pompidou te Parijs zouden ook haar latere creaties en schilderijen te zien zijn. De expo wordt dus een wandeling doorheen de kunstgeschiedenis van de 20ste eeuw.

Eileen Gray, Centre Pompidou, Parijs, van 20 februari tot 20 mei 2013.

Piet Swimberghe