De Peruaanse overheid heeft inheemse volkeren tot nu toe onvoldoende aandacht gegeven, maar wil dat nu rechtzetten.
Diep in het Peruaanse Amazonewoud bevinden zich vijf reservaten voor inheemse volken die zich totaal of gedeeltelijk van de rest van de samenleving hebben afgezonderd. Maar die gebieden zijn niet afgebakend en slechts één heeft een controlepost. De overheid probeert nu een eind te maken aan jarenlange verwaarlozing.
“Een reservaat is een instrument om de rechten te beschermen van volkeren die zich verplicht zagen om zich af te zonderen als gevolg van een reeks schendingen waarvan ze het slachtoffer zijn geworden, vooral in de periode van de rubberwinning”, zegt Paulo Vilca, directeur-generaal Interculturaliteit op het gelijknamige staatssecretariaat.
Ziektes en slavernij
Eind negentiende, begin twintigste eeuw werd rubber gewonnen uit bomen in het Amazonewoud. De rubberbedrijven brachten ziektes mee, die veel inheemse volkeren fataal zijn geworden. Bovendien werden inheemse inwoners als slaven ingezet.
Sommige volkeren willen daardoor geen enkel contact meer met de rest van de samenleving. Andere hebben een zeer beperkte vorm van contact, bijvoorbeeld voor gezondheidszorg.
Na jarenlang wachten heeft een overheidscommissie in augustus 2012 vijf reservaten erkend: in de oostelijke regio Ucayali, in de zuidoostelijke regio Madre de Dios, en in het zuidelijke Cusco.
Meer bescherming
De vijf reservaten hebben nog niet het statuut dat geïsoleerde volkeren volgens een wet uit 2007 meer bescherming kan bieden. Daarvoor is nog een decreet nodig.
Het staatssecretariaat voor Interculturaliteit heeft begin maart een voorstel ingediend, de regering bestudeert dat nu. Het statuut moet de zones afbakenen en de bevolking meer garanties bieden, zegt Vilca. Zijn afdeling werkt ook aan een voorstel om inheemse organisaties op te nemen in de commissie.
De commissie moet onder andere oordelen over de erkenningsaanvragen voor nog vijf andere gebieden, aanvragen die al tien tot veertien jaar geleden zijn ingediend.
Rechtzetten
Vilca geeft toe dat de Peruaanse overheid deze volkeren onvoldoende aandacht heeft gegeven. Nu wil ze dat rechtzetten, zegt hij.
Van de vijf erkende reservaten heeft er maar één een controlepost. Het staatssecretariaat gaat nu akkoorden afsluiten met plaatselijke overheden en met de Nationale Dienst voor Beschermde Natuurgebieden om ook de andere reservaten te beschermen. De Inter-Amerikaanse Bank legt geld op tafel om de bescherming te verbeteren.
Ondertussen doemen allerlei bedreigingen op voor de geïsoleerde volkeren, van illegale houtkap tot oliewinning. Oliebedrijf Pluspetrol wil zijn activiteiten uitbreiden in een gebied vlak bij het Kugapakori-reservaat en in de bufferzone rond het Nationaal Park Manu. Het kreeg in 2010 groen licht maar in mei vorig jaar stelden het Nationaal Instituut voor de Ontwikkeling van Andes-, Amazone- en Afro-Peruaanse Volkeren (Indepa) en de dienst van Paulo Vilca dat de voorgestelde exploitatie een risico betekende voor de geïsoleerde volkeren. (IPS/MS)
