Moderne architectuur

Dit is geen klassieke wandeling door Amsterdam, maar een tocht rond de oude stad, waar een hedendaagse rand omheen groeit met blitse gebouwen en gloednieuwe stadslandschappen.

De nieuwe rand van Amsterdam geniet internationale belangstelling bij architecten en stedenbouwkundigen. Zo krijgt de stad er een flinke bezienswaardigheid bij en ontpopt zich tot een hedendaagse stad, zonder het historische centrum te verknoeien.

Nieuwe eilanden

De tocht begint in het stadsdeel dat het verst van het centrum ligt: IJburg. De eerste blikvanger op deze nieuwe eilandengroep is de elegant golvende Enneüs Heermabrug uit 2000, van de Engelse architect Nicholas Grimshaw, ook wel de Dolly Partonbrug genoemd. Ook schitterend is de Nesciobrug uit 2006 van Wilkinson Eyre Architects. Je hebt er een fraai uitzicht over de nieuwe stad.

Op het Steigereiland wordt het wilde bouwen gecultiveerd. Alle huizen hebben er een andere stijl. Er staan een houten zeeroverspand en een hedendaagse heidestulp met rieten dak naast wat hedendaagse grootstadarchitectuur. De stijl varieert van ultramodern tot Hollands klassiek.

Wonen in de haven

Het nieuwe Oostelijk Havengebied bestaat uit een hele reeks eilanden en schiereilanden die tot in de jaren zeventig deel uitmaakten van de haven, die daarna verplaatst werd naar het Westelijke Havengebied. In 1989 kreeg de befaamde Nederlandse bouwmeester Jo Coenen de opdracht om een stedenbouwkundig masterplan te maken van het eiland van de Koninklijke Nederlandse Scheepvaartmaatschappij, waarbij de oude havengebouwen bewaard bleven.

Het KNSM-eiland werd verrijkt met enkele monumentale landmarks, zoals een hoog rond woongebouw, de Emerald Empire. Maar dé blikvanger is het westelijke woongebouw met onderaan winkels, horeca en bedrijven: de Piraeus van Hans Kollhoff en Christian Rapp. Dit bakstenen monument ligt voor een kleine jachthaven die moet uitgroeien tot een dorpskern.

Java

Westwaarts loopt het KNMS-eiland over in het Java-eiland, waarvan het masterplan getekend werd door de ietwat extravagante Amsterdamse architect Sjoerd Soeters. Het is minder monumentaal en bestaat uit een aaneengeregen lint van hedendaagse grachtenhuizen. Omwille van de diversiteit werden ze door verschillende architecten ontworpen.

Borneo en Sporenburg

De schiereilanden Borneo en Sporenburg werden tussen 1996 en 2000 bebouwd met een groot aantal laagbouwwoningen. Op Borneo staan enkele blikvangers van formaat, zoals het dwars liggende gebouw Pacman van Koen van Velsen en het wooncomplex The Wale van Architecten Cie (Frits van Dongen). Tussen Borneo en Sporenburg liggen er twee fraaie, frêle metalen voetgangersbruggen, ontworpen door West 8.

Oostelijke Handelskade en Rietlanden

Op de Rietlanden en de Oostelijke Handelskade staan ook heel wat oude pakhuizen en het beroemde Lloydhotel uit 1917, in de stijl van de Amsterdamse school. Ooit strandden hier landverhuizers, was het een kunstenaarsatelier, een jeugdgevangenis en nu weer een hotel voor de artistieke beau monde.

Aan het waterfront liggen ook nieuwe gebouwen. Met aan de brug naar het KNSM-eiland de oudste woontoren van 1998, ontworpen door Neutelings Riedijk Architecten. Als je vervolgens richting centrum fietst, rij je voorbij een lange trein van recente torengebouwen van vermaarde ontwerpers als Rapp &Rapp, Van Reeth, DKV Architecten, Christiaanse en Claus en Kaan.

Helemaal op de kop, kant centrum en half in het water, staat het spectaculaire Muziekgebouw aan ’t IJ uit 2004 en ontworpen door 3xNielsen. Deze muziektempel heeft een aparte jazzclub, die er als een zwarte doos in zit geschoven.

Nieuwe bib

Aan de Prins Hendrikkade bouwde René van Zuuk in 2003 een tentoonstellingsruimte in de vorm van een golf voor het Architectuur Centrum Amsterdam (Arcam). Daar vinden interessante tentoonstellingen plaats en kun je architectuurgidsen kopen.

De blikvangers op het Oosterdokseiland naast het Centraal Station zijn de nieuwe bibliotheek, het OBA, en het Muziekconservatorium. Het OBA uit 2007 is opgevat als een belvedère op de stad, met hoge gevels voorzien van een enorme luifel. Ontwerper Jo Coenen voorzag ook in een groot terras met uitzicht over de skyline van de historische binnenstad.

Het OBA is net een bijenkorf, want er is een enorm va-et-vient van bezoekers. De bib bevat ook een Gerard Revemuseum en vermaarde boekencollecties van onder anderen Boudewijn Büch. Het Muziekconservatorium is iets jonger en nog mooier. Frits van Dongen ontwierp het volgens een Japans systeem waarbij de gangen aan de buitenzijde zitten, achter een glazen gevel.

Westerdokseiland

Voorbij het Centraal Station rij je over het Westerdokseiland met gloednieuwe flatgebouwen, onder meer van Bob Van Reeth, naar een van de indrukwekkendste wooncomplexen van de stad: Silodam. Deze blok, net een containerschip, omvat heel verschillende types woningen, van studio’s tot lofts. De woningen zijn onderling verbonden in kleine groepen, waardoor de bewoners een buurtgevoel kunnen ontwikkelen. Beneden zijn er gemeenschappelijke voorzieningen en een openbaar terras, waar de bewoners hun boot kunnen afmeren.

Vanop het terras van de Silodam kijk je noordwaarts over het IJ naar een volgende eyecatcher, het Kraanspoor, een gloednieuw kantoorgebouw opgetrokken op een oud betonnen kraanspoor, vijftien meter boven het niveau van het water. Het 270 meter lange en drie verdiepingen hoge kunstwerk werd ontworpen door Trude Hooykaas.

Westerpark

De Amsterdammers bekommeren zich vanzelfsprekend meer en meer om het milieu. Dat merk je niet alleen aan de passieve architectuur, de drijvende gebouwen, maar ook in de aanleg van ecologische parken.

Het Westerpark, gelegen achter de oude Westerpoort, op een oud spoorwegemplacement is daarvan een puik voorbeeld. Het Westerpark is niet alleen overdag een leuke pleisterplek met terrassen, maar groeit ook uit tot een uitgaansbuurt met onder meer een theater en een bioscoop.

Amsterdam Zuid

Wie deze wandeling per fiets of met de wagen maakt, merkt op dat er ook op veel andere plaatsen rond de stad monumentale gebouwen en wijken uit de grond rijzen. Zo bouwen de haute finance en de advocatuur een WTC-wijk, de zogenaamde Zuidas, tegen de zuidring en het Station Zuid.

Daar is het hoofdkantoor van ING, in 2002 in de vorm van een schoen gebouwd door Meyer & Van Schooten, dé blikvanger. Het gebouw heeft een dubbele gevel waardoor het op natuurlijke wijze geventileerd wordt en de warmte en de koude kunnen in de grond worden opgeslagen.

Bron: Weekend Knack