Ooit was Knokke-aan-Zee een klein dorpje met 85 lage huisjes. Vandaag is het een van de beroemdste badplaatsen van Europa. Niet alleen wegens zijn strand, maar wel wegens zijn stijl. Zien en gezien worden is de essentie van de meeste bezoekers.

Van oudsher is Knokke een bijzondere plek aan onze Belgische kust. Invloedrijke Engelsen kwamen er begin twintigste eeuw al golfen, en zodra er ook maar sprake was van badstad had de Belgische koninklijke familie er een optrekje.

De aandacht van de huidige bezoekers gaat elk jaar opnieuw naar het strand en de zee. De chique terrasjes aan het Rubensplein of de ‘Place-m’as-tu-vu’ en de luxueuze winkelstraten zorgen ervoor dat Knokke als een catwalk op zich zijn mondaine karakter niet verliest, een imago dat al lange jaren meegaat.

Maar het kan ook anders: even de fiets op richting het Zwin, genieten van een lange strandwandeling, op de boot de longen vol zeelucht snuiven… Dat de badstad een rijkdom aan gebouwen bezit, opgetrokken door de grootste architecten uit de vorige eeuw, is door weinigen geweten.

Verscholen in de wirwar van paadjes, tussen de nieuwe gebouwen, achter een groene oase, of zonder enige schroom bombastisch in het middelpunt van de belangstelling neergeplant, vind je prachtige oude gebouwen met een boeiend verhaal.

Trek bij het volgende bezoek dus maar de wandelschoenen aan en ontdek de andere kant van Knokke. Zeker nu er een afbraakhype woedt : vele karakteristieke gebouwen, die bijgedragen hebben aan het ontstaan van de stad, moeten nu plaats ruimen voor buildings in Disney-stijl.

Regels voor reliƫf

Op het eind van de negentiende eeuw zorgde de komst van Gentse en Brusselse kunstenaars als Theo Van Rysselberghe, Alfred Verwee, Camille Lemonnier en Paul Parmentier ervoor dat Knokke uitgroeide tot een aantrekkelijke badplaats met dorpskern, verharde en brede wegen en mooie huizen, waar voorheen alleen ongerepte natuur was geweest.

In dit oude gedeelte van Knokke staan nog enkele lieflijke rijtjeshuizen in art nouveau. De uitspringende torentjes, balkonnetjes, bogen en balustrades in geverfd hout of de versieringen op de gevels zorgen voor gezelligheid tussen de nieuwe koele monotone flatgebouwen.

Meer richting het Zoute verdwijnen de rijtjeshuizen langzamerhand en vullen grote alleenstaande villa’s, vooral opgetrokken in Engelse cottagestijl met Normandische invloeden, het landschap.

Het ontstaan van het riante Zoute is te danken aan de oprichting van de Compagnie ImmobiliĆØre le Zoute in 1908, de huidige Compagnie het Zoute, dat duinengrond opkocht en die liet verkavelen door de Duitse architect Joseph StĆ¼bben (1845-1936).

StĆ¼bben tekende het stratenplan voor het Zoute met het oog op de aanleg van een groot villapark. Naar zijn ontwerp werden vier grote rechte straten aangelegd, de Zoutelaan, de Elizabethlaan, de Sparrendreef en de Kustlaan, in de vorm van een vierhoek, met daartussenin tal van typische kronkelende wandelpaadjes en villawijken, de charme van het Zoute.

StĆ¼bben had ook knotwilgen en populieren opgenomen in zijn plan, om de wandelaars te beschermen tegen de vaak voorkomende wind. De vogels fluiten, en even vergeet je dat zich rondom deze oase de drukke toeristische winkelstraten bevinden. Respect voor het reliĆ«f was ook een van die regeltjes van StĆ¼bben : als er ergens een duin stond, moest dat een duin blijven. Vandaar de weelderig glooiende tuinen en op en neer gaande paadjes. Hoogbouw was uit den boze.

Oud zoute

Terwijl het Zoute een verzamelplaats werd van geld en le grand chic, bouwde ViĆ©rin de prachtige koninklijke villa voor Leopold III in natuurreservaat het Zwin. Hij ontwierp ook de plannen voor de Heilig-Hartkerk, het neoromaanse Dominicanenkerkje in de Sparrendreef, en vele pronkvilla’s.

Aan het ‘Zoutekerkje’ vind je ook kleine typische winkeltjes, een soort minicentrum, speciaal gebouwd voor het ‘nieuwe Knokke’, of ‘Oud Zoute’, zoals een naambordje in het hart van de wijk nog steeds vermeldt. Het is er heerlijk kuieren.

Hoewel begin vorige eeuw de cottages een vast gegeven waren in het Zoute, probeerde hier en daar ook het modernisme door te breken. Modernistische architecten gooiden alle regels overboord en hadden het in Knokke niet gemakkelijk: een van de StĆ¼bben-regels verbood platte daken, nu net een belangrijk kenmerk van het modernisme.

Ze moesten hun plannen aanpassen, waardoor een soort Knoks of zacht modernisme ontstond: statige huizen mƩt een hellend dak en vaak pakketbootinvloeden. Een mengeling die gezag uitstraalt.

Bron: Weekend Knack

Foto: Daniƫl de Kievith, Westtoer

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content