Weduwen van Papoea-Nieuw-Guinea hopen op betere rechten: ‘Ik maak me constant zorgen’

Vrouw en kind uit Papoea-Nieuw-Guinea © Reuters

Weduwen op Papoea-Nieuw-Guinea lieten in de afgelopen weken van zich horen in de plaatselijke media. Ze doen een beroep op de overheid om hun rechten beter te beschermen, zodat ze een bestaan houden en kunnen leven zonder de angst om aangevallen of verjaagd te worden.

Zes maanden geleden overleed de man van Iveti (37). Iveti heeft het nu moeilijk haar hoofd boven water te houden. Net als veel andere weduwen op het platteland, verdiende haar man het inkomen en zorgde zij thuis voor de kinderen, een dochter van elf jaar oud en een zoon van in de twintig.

“Ik maak me zorgen of er genoeg eten is, over de rekeningen en de kinderen. Ik maak me zorgen over de familieleden die ons bezoeken om te rouwen, omdat we dan een varken moeten slachten of ze iets anders moeten geven. Wie betaalt dat allemaal?”, zegt Iveti in haar bescheiden huis aan de rand van Goroka, een stad in de provincie Eastern Highlands. Ze wordt omringd door haar kinderen en de moeder en zus van haar overleden man, die ook bij haar in huis wonen. “Op dagen dat we geen eten hebben, verkoop ik ijsblokken op de markt.”

Ik maak me zorgen over de familieleden die ons bezoeken om te rouwen, omdat we dan een varken moeten slachten of ze iets anders moeten geven. Wie betaalt dat allemaal?

Analfabetisme

De weduwen op Papoea-Nieuw-Guinea hebben elk hun eigen achtergrond. Sommige hebben voortgezet onderwijs of hoger onderwijs gevolgd. Zij zijn vaak in staat zelf een inkomen te verdienen en zijn goed in staat voor hun kinderen te zorgen. Maar meer dan 80 procent van de bevolking woont op het platteland, waar onderwijs en werk schaars zijn.

In de provincie Eastern Highlands kan slechts 36,5 procent van de vrouwen lezen en schrijven. Ongelijkheid tussen de seksen wordt versterkt door gewoonten als gedwongen huwelijken op jonge leeftijd, bruidsschatten en wijdverbreid geweld tegen vrouwen. Twee derde van de vrouwen in het land zou te maken hebben met huiselijk geweld of seksueel geweld. Hoewel er geen accurate statistieken zijn over weduwen op Papoea-Nieuw-Guinea, zegt de Nationale Weduwenassociatie dat de meeste weduwen tussen de vijf en dertig jaar alleen zijn.

Aids

Voor vrouwen in de hooglanden is het risico hun man kwijt te raken groter, vanwege conflicten tussen bevolkingsgroepen. Er breken geregeld gevechten uit tussen clans die ruziën over vee of land, of er vinden vergeldingsacties plaats voor misdaden. In de meeste gevallen betekent de dood van een echtgenoot dat het achterblijvende gezin in precaire omstandigheden belandt.

Gezinnen hebben ook te maken met de aids-epidemie. In 2010 waren ruim 31.000 gevallen van hiv bekend. In de hooglanden was het hoogste aantal mensen besmet, 0,91 procent. Het nationale gemiddelde ligt op 0,8 procent. Vorig jaar is dat iets afgenomen, volgens schattingen naar 0,7 procent. Na de dood van hun echtgenoot mogen vrouwen doorgaans in het huis van hun man blijven wonen. In het geval van aids is dat echter niet zo, vanwege het sociale stigma.

Agatha Omanefa, werkzaam bij Eastern Highlands Family Voice, een niet-gouvernementele organisatie, zegt dat de schoonfamilie traditioneel gezien beschermend optreedt naar kwetsbare familieleden toe. Maar af en toe komt het voor dat broers van de overleden echtgenoot toch land komen opeisen.

De weduwen houden vaak een moestuin bij, zodat ze eten voor zichzelf en hun kinderen hebben.

“Als dat gebeurt, is de weduwe met haar kinderen de verliezende partij. Soms komt de schoonfamilie met argumenten als: ‘Jij komt ergens anders vandaan, en je man is van hier.’ Weduwen hebben in zo’n situatie iemand nodig die hen steunt, zodat ze het land kunnen blijven gebruiken. Vooral als er kleine kinderen zijn, kan zoiets grote impact hebben. De weduwen houden vaak een moestuin bij, zodat ze eten voor zichzelf en hun kinderen hebben.”

Gezinnen op Papoea-Nieuw-Guinea zijn doorgaans groot, met acht tot tien kinderen. Met name de kosten van voortgezet onderwijs zijn vaak een probleem. Huishoudens met alleen een vrouw aan het hoofd, leven vaker onder de armoedegrens, blijkt uit rapporten van de overheid.

Hekserij

Een van de grootste bedreigingen voor een weduwe kan echter een beschuldiging van hekserij zijn. In de nabijgelegen provincie Simbu lopen vrouwen tussen de 40 en 65 jaar oud zes keer meer kans van hekserij beschuldigd te worden dan mannen. Dat gebeurt met name als er sprake is sterfgevallen of als onheil een dorp treft, zegt ontwikkelingsorganisatie Oxfam. Een beschuldiging kan uitmonden in marteling of moord.

In de cultuur van de hooglanden zal niemand je wegjagen als je een zoon hebt, omdat je de kracht van je zoon krijgt. Als een vrouw geen kinderen heeft, is ze kwetsbaarder.

“Achter beschuldigingen van hekserij die leiden tot moord, lichamelijk letsel of verbanning, zitten vaak economische of persoonlijke motieven”, schreef Rashida Manjoo, de speciale VN-rapporteur voor Geweld tegen Vrouwen, in 2013 in een rapport. “Ze worden gebruikt om vrouwen uit hun huis of van hun land te verdrijven.”

Weduwen die een zoon hebben, hebben echter een vorm van bescherming. “In de cultuur van de hooglanden zal niemand je wegjagen als je een zoon hebt, omdat je de kracht van je zoon krijgt. Als een vrouw geen kinderen heeft, is ze kwetsbaarder”, legt Irish Kokara, penningmeester van de Provinciale Raad voor Vrouwen in Eastern Highlands uit.

Voorzitter Jenny Gunure voegt eraan toe dat mensen op het platteland weinig weten over hun rechten. De raad heeft daarom vorig jaar voorlichtingsprogramma gelanceerd. Kokara denkt dat het risico op geweld daarmee niet afneemt. Dat gebeurt pas als iets gedaan wordt aan het gedrag van jonge mannen, die het geweld meestal plegen.

“Jongeren gebruiken drugs en gaan dan over tot gewelddadige misdrijven als het in brand steken en ophangen van vrouwen aan bomen. We moeten eerst daar iets aan doen, pas dan kunnen we de samenleving veranderen”, zegt ze.

In de afgelopen weken riepen weduwen in verschillende media op Papoea-Nieuw-Guinea de overheid op om wetgeving aan te nemen waarin hun rechten beter beschermd worden. (IPS)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content