Waarom hebben we een ochtendhumeur?

© iStock

De meest zachtaardige mensen die ’s ochtends verrijzen als wrokkige zombies die je beter mijdt: een ochtendhumeur is voor niemand een feest, maar waar komt het venijn vandaan?

Binnenkopper: een avondmens zit vaker knorrig aan het ontbijt dan een ochtendmens. Dat komt, heel simpel, omdat hij volgens zijn biologische klok te vroeg opstaat. Cortisol – het stresshormoon dat bedoeld is om onze fight- or-flight response aan te vuren – neemt doorgaans toe twee tot drie uur voor we wakker worden. Een hoog cortisolniveau geeft je energie om de dag te starten. Bij avondmensen ligt dat te laag: ze hebben ’s ochtends nog niet de fut om hun granola uit te lepelen. Dit is precies het probleem waar tieners mee worstelen: hun biologische timing verschuift hun slaap-waakritme met twee à drie uur. De school een paar uur later beginnen zou niet alleen bevorderlijk zijn voor de schoolprestaties, maar ook voor het geestelijk welzijn: 50% van alle mentale ziekten begint tijdens de adolescentie.

Vanuit de remslaap ontwaak je vrij helder, vanuit een diepe slaapfase sta je op met het gevoel van een nacht tequila

Bij avondmensen komt de melatonineproductie ook later op gang, waardoor ze ’s nachts zonder verpinken een volledige Netflix-serie kunnen kijken, maar ’s ochtends door een bomalarm slapen. Het hormoon melatonine zorgt ervoor dat we slaperig worden. Het wordt geproduceerd in de pijnappelklier, die reageert op het licht dat op het netvlies valt. De melatonineproductie begint normaal rond 8 uur ’s avonds, met een hoogtepunt rond twee uur ’s nachts. Rond 8 uur ’s ochtends bereikt het weer de basiswaarde. Net zoals bij een jetlag (met dank aan diezelfde biologische klok) kan het helpen om ’s avonds wat extra melatonine in te nemen. Ook een lichtwekker is een optie. Die maakt je langzaam wakker door middel van licht. De lamp werd ontwikkeld voor mensen met een winterdepressie, maar werkt evengoed bij een ochtendhumeur – de twee fenomenen zijn aan elkaar verwant.

Ook de meeste blinden hebben last van een ochtendhumeur. Hun pijnappelklier krijgt uiteraard geen lichtprikkels, waardoor de biologische klok automatisch overschakelt op een 25-urencyclus. Zonder sprekende klok zou hun inslaapmoment almaar later vallen. Ook bij een whiplash kan de verbinding tussen ogen en pijnappelklier beschadigd raken, waardoor de info over licht en donker niet meer binnenkomt. Stopt je baas je overdag in een raamloos kantoor en krijg je te weinig daglicht, dan kan dat eveneens het dag- en nachtritme van de pijnappelklier verstoren. Je voelt je sloom en kunt je maar moeilijk focussen.

Met welk been je uit bed stapt, kan afhangen van de slaapfase waaruit je gewekt wordt. Remslaap en diepe slaap wisselen elkaar af. Hoe langer je slaapt, hoe korter de diepe en hoe langer de rem- of droomslaapfase. Vanuit de remslaap ontwaak je vrij helder, vanuit een diepe slaapfase sta je op met het gevoel van een nacht tequila. Dat ligt deels aan het toeval, maar toch: hoe later je in bed duikt, hoe groter de kans dat je gewekt wordt vanuit een diepe slaap. Daarom is snoozen geen aanrader: telkens als je de knop induwt, starten je hersenen de slaapcyclus opnieuw. Negen minuten later word je weer gruwelijk losgerukt uit die eerdere, diepere fase.

Ten slotte kan ook een slechte nachtrust een ochtendhumeur veroorzaken. Mensen die niet goed slapen worden ’s ochtends abrupt uit hun slaap gemept door het geluid van de wekker. Ze zijn nog niet uitgerust, functioneren daardoor slecht en dat leidt tot misantropische gedachten. Er zijn redenen te over voor een minder nachtje, van een nakend examen tot een te warme pyjama. Ook slapen vrouwen bijvoorbeeld slechter dan mannen. Testosteron werkt namelijk kalmerend, oestrogeen niet.

Conclusie: Een ochtendhumeur is het gevolg van een te korte nacht. Soms kun je er wat aan doen, maar ligt het aan je biologische klok, dan kun je die maar beter volgen.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content