Vrouwen zijn geen koopwaar, zegt Oegandees Hooggerechtshof

© REUTERS

Oegandese mannen kunnen niet langer de bruidsschat terugkrijgen die ze bij een huwelijk geven, heeft het Oegandese Hooggerechtshof deze week besloten. Vrouwenorganisaties noemen het arrest een stap in de goede richting, maar betreuren dat het geven van een bruidsschat nog niet verboden is.

In Oeganda is het bij traditionele huwelijken gebruikelijk dat de bruidegom de familie van de bruid een bruidsschat geeft. Vaak bestaat de bruidsschat uit verschillende stukken vee en geld. In sommige stammen krijgen families tegenwoordig zelfs sofa’s of diepvriezers.

Strijd

Het was de Oegandese vrouwenrechtenorganisatie MIFUMI die in 2007 als eerste een klacht indiende bij het Oegandese Grondwettelijk Hof. In haar klacht vroeg ze het Hof om bruidsschatten onwettig te verklaren omdat deze praktijken de ongelijkheid tussen man en vrouw vergroten. Bovendien zijn ze in strijd met de Oegandese grondwet, die gelijkheid tussen man en vrouw beschouwt als een basisrecht.

In 2010 oordeelde het Hof dat de bruidsschat grondwettig is. Slechts Ć©Ć©n rechter, wijlen Amos Twinomujuni, was het oneens. Hij vond het belangrijk dat vrouwenrechten voorrang kregen en meende dat bruidsschatten aanleiding geven tot huiselijk geweld.

“Veel ouders hebben het geld van de bruidsschat al uitgegeven en dan ontstaat het gevaar dat de echtgenoot zijn vrouw gaat mishandelen.”

Onwettig

Maar MIFUMI gaf niet op en ging in beroep tegen het vorige arrest bij het Hooggerechtshof. De beslissing in die zaak viel afgelopen week. Een meerderheid van 6 rechters tegen Ć©Ć©n besliste dat het teruggeven van de bruidsschat onwettig is en de gelijkheid tussen man en vrouw schendt.

Op de eerste plaats noemt rechter Jotham Tumwesigye van het Hooggerechtshof het onrechtvaardig dat de ouders van de bruid na een aantal jaren nog steeds het risico lopen om de bruidsschat terug te moeten betalen. “Veel ouders hebben het geld van de bruidsschat al uitgegeven”, aldus de rechter. “Maar er bestaat ook het gevaar dat de echtgenoot zijn vrouw gaat mishandelen omdat haar ouders de bruidsschat niet kunnen teruggeven.”

Rechter Bert Katureebe, die in hetzelfde Hof zetelt, vindt de beslissing terecht omdat de teruggave van de bruidsschat “symbool staat voor het uitlenen van een vrouw”. Hij vindt dat de praktijk de waardigheid van de vrouw aantast. Alle rechters van het Hof waren het ook eens dat het teruggeven van een bruidsschat de vrouw reduceert tot koopwaar.

“Er zijn talrijke voorbeelden waar rechtbanken een wet ongrondwettelijk hebben verklaard, maar waar het parlement vervolgens niets mee doet.”

Handhaving

Volgens directrice Rita Achiro van de Oegandese vrouwenrechtenorganisatie UWONET toont het arrest van het Hooggerechtshof aan dat vrouwen hun grondwettelijke rechten kunnen handhaven en versterken door een rechtszaak aan te spannen. Toch bestaat het risico dat het arrest dode letter blijft omdat het parlement en de regering geen wetten doorvoeren die deze praktijken indijken, waarschuwt ze.

Om het arrest een duw in de rug te geven, heeft Achiro een wetsvoorstel gestuurd naar de Oegandese regering en het parlement om het terugbetalen van bruidsschatten definitief te verbieden. “Er zijn talrijke voorbeelden waar rechtbanken een wet ongrondwettelijk hebben verklaard, maar waar het parlement vervolgens niets mee doet”, zegt ze. Als voorbeeld citeert Achiro een uitspraak van het Oegandese Grondwettelijk Hof uit maart 2004, dat de ongelijkheid tussen man en vrouw bij een echtscheiding wegens overspel probeerde weg te werken. Bijna elf jaar na de uitspraak heeft het Oegandese parlement nog steeds geen wet goedgekeurd die deze ongelijkheid opheft.

(Wambi Michael)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content