Samen een romantische film kijken doet uw relatie evenveel deugd als in koppeltherapie gaan. Of er waarheid schuilt in al die zoetsappige filmdialogen, komen we vandaag te weten. Dat moment waarop de strijkers aanzwellen en een iconische oneliner de kamer vult – Disneyeske realiteit of klinkklare onzin ?

Wat de ene doet wegzwijmelen, laat de ander heftig oogrollen. Nee, suikerzoete liefdesodes, ook bekend als pièces roses, zijn niet iedereens kopje thee.Dirk De Wachter, liefdespsychiater en fulltime romanticus, klasseert Hollywoodquotes onder de noemer overdreven melig, onnozel en slijmerig. Toch analyseert hij met graagte de kleffe uitspraken, in goed gezelschap van relatiedeskundige Rika Ponnet en schrijver en stand-upcomedian Joost Vandecasteele.

“We’ll always have Paris.” Rick Blaine (Humphrey Bogart) tegen Ilsa Lund (Ingrid Bergman) in ‘Casablanca’ (1942)

Joost Vandecasteele : “Deze scène toont een hartverscheurend afscheid tijdens de Tweede Wereldoorlog en eerlijk : die vent was gewoon te gierig om een bos bloemen of pralines te kopen. Dus pakt hij uit met een stoffige herinnering ; want in Parijs sloeg de vonk over. Maar goed, de man heeft een punt. Hoe je lief eruitzag toen je haar pas ontmoette, dat mag je nooit vergeten. Op dat moment wist ik : haar universum wil ik binnenbreken.”

Dirk De Wachter : “Liefde bestaat niet zonder verliefdheid. Af en toe moet je die vlinders nog in je buik voelen rondfladderen. Dooft die vlindering door de jaren uit, dan heb je een probleem. Overigens moet je die in het dagelijkse leven beleven, niet op vakantie in de Kaaimaneilanden waar je in een bubbelbad borrelt tot je vel rimpelig is. Het draait om gestolen momenten die niet met Bongobonnen te organiseren zijn. Met het oog daarop ga ik tijdens relatietherapiesessies graag terug naar het prille begin. Trok het koppel vroeger geregeld naar de cinema, dan stuur ik ze naar de bioscoop. Wanneer dat op niets uitdraait, is de liefde vaak doodgebloed.”

Rika Ponnet : “Dat zie ik anders. Wie meer dan dertig jaar samen is, heeft meer nodig dan alleen die herinnering. Al putten ze daar wel uit, want die vlinders voeden hun relatiemythe, dat zij twee voor elkaar bestemd zijn. Maar verliefdheid gaat voorbij. Cijfers tonen aan dat het romantisch liefdesmodel geen schot in de roos is : de helft van de huwelijken loopt op de klippen. Bovendien zien veel mensen verliefdheid als ontwrichtend, zij verkiezen ‘maatjesliefde’. Smoor zijn op elkaar is geen must.”

“You will never age for me, nor fade, nor die.” William Shakespeare (Joseph Fiennes) tegen Viola de Lesseps (Gwyneth Paltrow) in ‘Shakespeare in Love’ (1998)

De Wachter : “Dit behelst de romantiek waar ik ten volle in geloof en wil voor gaan. Tuurlijk worden we ouder, maar rimpels laten ware liefde niet krimpen. Als er tijdens de relatietherapie een man neerbuigend praat over zijn vrouw, dan denk ik dikwijls bij mezelf : ‘Heb je al eens naar jezelf gekeken ? En naar die reusachtige bierbuik waardoor uw genitaal apparaat volkomen onzichtbaar is geworden ?’ Als mannen de illusie van een Playboy-playmate verheerlijken, dan gaat het over prostituerende erotiek – niet over liefde.”

Vandecasteele : “Naarmate ik ouder en lelijker word, ben ik realistisch genoeg om te beseffen dat uiterlijke schoonheid vluchtig is. Waarom zou ik mij aan een zestienjarig ideaalbeeld vastklampen, zowel bij mezelf als bij mijn lief ? Ik wil bevoorrechte getuige zijn van hoe een vrouw ouder wordt. Jarenlang heb ik dat onderschat, maar in een relatie blijven is zowat het spannendste wat je kunt doen.”

Ponnet : “Wie zijn partner liefheeft, ziet hem of haar niet ouder worden. Dat is een natuurlijke evolutie van elke dag samenzijn. Ik hoor vaak weduwenaars na een huwelijk van dertig jaar zeggen, nadat ze op een date gingen met een leeftijdsgenote : ‘Mijn vrouw zag er véél jonger uit.’ Als je dan een fotolijstje gaat bekijken, blijkt dat objectief niet zo, maar voor hen voelt het wel zo aan. Liefde kan eeuwig duren, zelfs over de dood heen.”

“Nobody puts Baby in a corner.” Johnny Castle (Patrick Swayze) tegen Frances ‘Baby’ Houseman (Jennifer Grey) in ‘Dirty Dancing’ (1987)

De Wachter : “Niks brozer dan liefde die door niemand geweten is. Die gevoelens openbaar maken zorgt voor verbintenis. Kijk maar naar onze eeuwenoude rituelen, zoals het huwelijk. Trouwen is een belofte doen, niet alleen aan de ander, maar voor het alziend oog van een veelkoppig publiek. Aan de andere kant zijn er mensen die elkaar de liefde betuigen op Facebook, maar dat is een antiritueel omdat het impulsief, betekenisloos en oppervlakkig is. Naast iemand wakker worden, daarvan een selfie nemen en die met duizenden socialemediavrienden delen, schiet het doel voorbij.”

Ponnet : “Ik ben er net van overtuigd dat hij op dit moment Baby loslaat. Deze romance was geen lang leven beschoren en dat beseften ze. Onherroepelijk stond hij haar geluk in de weg, omdat hij geen hoger diploma, niet van goede komaf en een pak ouder was. Vanuit hun band vond hij de kracht om voor zichzelf, en voor haar, op te komen. Dus vertrok hij niet met de staart tussen zijn benen, want dat zou haar beschadigen. Met die laatste dans beëindigde hij hun liefdesaffaire op wondermooie wijze. ‘I’ve had the time of my life’ zegt het allemaal ; het ging niet over hun leven, maar over een rooskleurige tijd. Deze vakantieliefde liet haar uitbloeien van een meisje tot een vrouw.”

Vandecasteele : “Baby had feministisch moeten zijn en zélf poneren dat er niemand haar in het hoekje mocht zetten, om als apotheose Johnny op te tillen. Wat een gemiste kans. Romantische films laten je geloven dat als een man iets goed doet, hij het meisje krijgt als ‘beloning’. Kijk naar het einde van An Officer and a Gentleman. Richard Gere pikt haar op als was ze een afhaalpakje in de Colruyt.”

“You jump, I jump.” Jack Dawson (Leonardo DiCaprio) tegen Rose DeWitt Bukater (Kate Winslet) in ‘Titanic’ (1997)

De Wachter : “Samen sterven is het hoogste goed van de romantiek. De geschiedenis is een plethora aan verhalen van geliefden die in de dood toe voor elkaar kiezen. (zachtjes) In de Holocaustliteratuur lees je over verschrikkelijke scènes, waar mensen de oven ingaan en zich voor mekaar opofferen. Maar je hoort ook over bejaarde koppels die samen willen sterven, uit de verschrikking van alleen achter te blijven. Diep vanbinnen zijn we allemaal een beetje Romeo en Julia.”

Ponnet : “Je leven geven voor de liefde staat mijlenver van de gewone sterveling. Wie zijn hart wil volgen, botst op heel wat praktische bezwaren. Tegenwoordig kan de beslissing om niet voor de liefde te verhuizen van de kust naar Limburg een relatie doen stranden. Maar zo’n verhuizing is dan ook geen vanzelfsprekendheid als je veertig bent en aan de zee werkt, je kinderen er school lopen en je je zorgbehoevende moeder wil helpen. Dan ‘spring’ je niet.”

Vandecasteele : “Alsje jezelf in de liefde wilt verliezen, dan mag de ander niet aarzelen. Ik vergelijk het graag met tongzoenen. Ben je dat als enige van plan, dan sta je daar : met halfopen ogen en een uitgestoken tong, terwijl de ander je staat aan te staren. Pas wanneer je allebei bereid bent zo’n idioot gezicht te trekken, is het prachtig.”

“Love means never having to say you’re sorry.” Jennifer ‘Jenny’ Cavalleri (Ali MacGraw) tegen Oliver Barrett IV (Ryan O’Neal) in ‘Love Story’ (1970)

Ponnet : “Dit borduurt voort op de relatiemythe dat geliefden weten op welke wijze ze de ander gelukkig maken en bijgevolg hem of haar nooit ongelukkig maken. Maar de ander kan je gedachten niet lezen, zelfs niet na twintig jaar. Communicatie vormt de sleutel tot elkaar te begrijpen. Als je na een hoogoplopende ruzie je partner kunt doen inzien dat het niet je bedoeling was om te kwetsen, is dat de meest oprechte, bevrijdende vorm van ‘sorry’. Wie blijft praten, brengt gaandeweg mildheid en rust in de relatie.”

De Wachter : “Duurzame liefde hangt samen met je tekortkomingen en fouten durven toe te geven. Als dat niet gaat, maak je geen schijn van kans. Wij zijn onvolmaakt en als we dat uitspreken zijn we al halfweg. Maar het is geen tovertruc. Als je vreemdgaat, dan lost je excuses aanbieden niets op. Onze sorrycultuur zorgt voor een oppervlakkige betekenisloosheid.”

Vandecasteele : “Laten we lijfelijke straffen terug invoeren. Een relatie is fysieke verwennerij, dus mag een sorry wel gepaard gaan met fysieke pijn. Een stroomschokje of een ingehuurde dwerg die tegen je schenen komt schoppen – ik zeg maar wat. Maar zo weet je lief tenminste dat het gemeend is.”

“You’re afraid to stick out your chin and say : ‘Okay, life’s a fact, people do fall in love, people do belong to each other, because that’s the only chance anybody’s got for real happiness.'” Paul Varjak (George Peppard) tegen Holly Golightly (Audrey Hepburn) in ‘Breakfast at Tiffany’s’ (1961)

Vandecasteele : “Geluk is een eng begrip. Voor twintig- en dertigjarigen zijn de verwachtingen hooggespannen. Een relatie doet veronderstellen dat er een kind komt. En een huis. Zo verstikkend. We maken onszelf wijs dat een relatie de enige kans is op geluk. Terwijl ik me goed kan voorstellen dat iemand bewust kiest om alleen te zijn en daar perfect gelukkig mee is.”

De Wachter : “Onze samenleving zet in op het individualistische, het ontplooiende, het ‘selfie’ge en daar knelt het schoentje. Samenzijn is het leven pur sang. Het ware leven speelt zich af in de blik van een ander. Al is toebehoren aan elkaar het onmogelijke verlangen. De dag dat je denkt : ‘Ik heb ‘m in mijn sjakos‘, is het afgelopen. Liefde is het antoniem van hebberigheid.”

Ponnet : “Een mens is niet gemaakt om alleen te zijn. Onze diepste behoefte is een toevluchtsoord vinden : iemand bij wie je thuiskomt. Al beseft Holly dat pas helemaal op het eind. Paul verwijt haar een ‘vermijder’ te zijn. En zelfs al is er op het laatste die kus, daarmee verdwijnt haar bindingsangst niet magischerwijs. Na zo’n happy end besef ik : ai, ai, nu begint de miserie maar pas.” (lacht)

Door Melissa Janssens