De “grande dame” van de Belgische justitie toont haar kroon

Een toeristische attractie is het Brusselse Justitiepaleis nog lang niet. Zijn koepel ging dit weekend wel open voor het publiek.

Winkels, horecazaken en boekhandels op de lagere verdiepingen, een bezoekerscentrum of een museum, en een nieuwe toeristische trekpleister dankzij de opening van de 104 meter hoge koepel: aan ideeën voor het Brusselse Justitiepaleis is geen gebrek. De federale regering keurde begin februari het masterplan goed dat die ingrepen mogelijk moet maken.

De voltooiing daarvan is niet voor morgen. Voor de concrete invulling wordt nog naar een consultant gezocht, terwijl ook de renovatie van het in 2001 geklasseerde monument verre van rond is. Zo start de restauratie van de bouwvallige voorgevel aan het Poelaertplein pas in de loop van 2016. Volgens staatssecretaris voor de Regie der Gebouwen Servais Verherstraeten (CD&V) zal het ganse reconversieproces in totaal tien jaar vergen.

Bewogen geschiedenis

Dit weekend liet Visit Brussel het publiek alvast kennismaken met de kroonvormige koepel. Het toerismekantoor organiseerde er met de toestemming van de Regie der Gebouwen – de stad zelf heeft weinig inspraak in het dossier – rondleidingen in het kader van het derde Brussel Welkom Weekend. Daarbij vinden gratis activiteiten plaats op minder bekende of moeilijke toegankelijke locaties als de VRT-toren.

In dat rijtje past ook de koepel van het Justitiepaleis, een 24000 ton wegend gevaarte waarvan de overkappingen en onderbouw op zware ijzeren balken rusten. De kroon op het 19de euwse (en zowel bejubelde als vergruisde) ontwerp van architect Joseph Poelaert kende een bewogen geschiedenis. Zo begaf de koepel het onder de hitte toen de Duitse bezetter het Justitiepaleis in brand stak in 1944. Drie jaar later was de schade hersteld en reikte de koepel nog enkele meters hoger. Midden jaren tachtig verdween hij echter in een zee van stellingen tijdens veiligheids- en renovatiewerken.

Bladgoud

Die werden voltooid in 2003 en vergden in totaal 3,5 miljoen euro. De koperen dakbedekking werd volledig vernieuwd, de structuur werd verstevigd met een nieuwe betonnen ringbalk en pinnen en het gebinte werd uitgerust met bijkomende metalen profielen. De raamkaders onder de koepel werden opnieuw bekleed met koperplaat, en onder de vloer van de koepel verschenen nieuwe technische lokalen.

Aan de buitenzijde werd ook het verweerde bladgoud van de koepel vernieuwd, en begin september 2003 verdween de witte folie die de koninklijke kroon met de dennenappel beschermde. Later dat jaar volgden nieuwe koperen leeuwenkoppen voor de koepel. Die werden net als de bloemenkransen, fakkels en andere decoratie vervaardigd in een Hongaars atelier en verguld in Frankrijk, door hetzelfde bedrijf dat ook de toorts van het Vrijheidsbeeld in New York onder handen nam. De 17 meter hoge Eurovisie-antenne die de koepel had ontsierd moest er al in 2002 aan geloven.

Graffitispuiters

Een lift brengt ons eerst tot de rondgang boven de imposante Salle des Pas Perdus. Een andere lift en ettelijke wenteltrappen in steen of metaal leiden dan naar de koepel, die uit verschillende etages bestaat. Die werden keurig gerestaureerd, maar lijken alleen maar gebruiksklaar. Rond de onderbouw van de koepel, met een cilindervormige zuilengalerij, zijn de stellingen immers nog niet verdwenen. Ze verbergen onder meer vier grote bronzen vrouwenbeelden, die de constitutionele vrijheden symboliseren. De restauratie van de onderbouw start wellicht pas in 2015.

Wel netjes opgeruimd en publieksvriendelijk is de rondgang aan de buitenzijde van de koepel. Er waait een felle wind en de weersomstandigheden zitten niet mee, maar ook dan rijkt het indrukwekkende panorama kilometersver. Ongetwijfeld een toeristische topattractie, al verhindert de bouwvallige toestand van de onderbouw voorlopig een permante openstelling voor het publiek. De stellingen vormen ondertussen wel een uitdaging voor graffitispuiters, die er in tijdens een nachtelijke uitstap in juni 2012 nog een enorme tag achterlieten.

Een laatste wenteltrap brengt de bezoeker naar een kleine ruimte net onder de kroon van de koepel. Met wat drummen passen er net een twaalftal mensen in. Een ontbrekend paneel in het plafond en houten planken verraden dat hier nog werk aan de winkel is voor het grote publiek de nok van het Brusselse Justitiepaleis zal kunnen ontdekken. Visit Brussel verwacht dat de definitieve opening van de koepel mogelijk pas rond 2023 zal plaatsvinden.

Wim Denolf