Belgische mannen hebben meer vrije tijd dankzij klassiek rollenpatroon

Ondanks alle berichten over de snel veranderende samenleving, is het leefpatroon van de Belgen de voorbije 15 jaar nauwelijks veranderd. Ook de traditionele rolpatronen blijven overeind.

Dat blijkt uit het “Tijdsbestedingsonderzoek 2013” van de federale overheidsdienst Economie en de onderzoeksgroep TOR van de Vrije Universiteit Brussel.

“Het opvallendste aan het onderzoek is waarschijnlijk dat er relatief weinig verandering is. Er zijn weinig grote evoluties, ondanks alles wat er gezegd wordt over de snel veranderende wereld”, zei VUB-professor Ignace Glorieux bij de voorstelling van het onderzoek in Brussel. Zo blijkt een gemiddelde dagindeling er nog altijd zo uit te zien als in 1999.

Tussen 22 en 6 uur liggen de meeste mensen in bed, en de arbeidstijd situeert zich voor de meesten ergens tussen 6 en 19 uur. Die arbeidstijd omvat niet alleen betaald werk, maar ook bijvoorbeeld het huishouden verzorgen en zorgen voor de kinderen. Vanaf 19 uur en tot de bedtijd volgt de periode recreatieve tijd. Die omvat sociale participatie verenigingsleven, sociale contacten …) en vrije tijd (sport, hobby, lezen, enz.).

Met z’n allen voor de beeldbuis

Opvallend in de vrije tijd is dat televisie een uiterst dominante positie blijft innemen. Meer dan de helft van onze vrije tijd zitten we voor de beeldbuis, ondanks de opkomst van fenomenen als smartphones, tabletcomputers, Netflix, uitgesteld tv-kijken, Facebook en Twitter. “Nieuwe en sociale media worden eerder secundair gebruikt, op de achtergrond. Ze palmen niet de tijd van andere activiteiten in”, aldus Glorieux.

Wie uitgesteld naar tv kijkt, doet dat net als de gewone televisiekijkers tijdens de avondlijke vrijetijdsuren. “De minister van Cultuur zou zich eigenlijk vooral moeten bezighouden met televisie”, duidde Glorieux de dominante positie van de beeldbuis, “want de rest van de cultuur is peanuts. Op een zaterdagavond, het topmoment voor cultuur, gaat het om amper 3 procent van de Belgen, terwijl op een weekdag om 21 uur ’s avonds meer dan de helft van de Belgen tv kijkt.”

Grosso modo is de gemiddelde Belg bijna de helft van de tijd bezig met wat de onderzoekers noemen de “reproductieve tijd”, of de tijd nodig om het lichaam te onderhouden. Dat omvat slapen en rusten, persoonlijke verzorging, en eten en drinken. Bijna een kwart is “productieve tijd” (betaald werk, huishouden, kinderzorg, opvoeding en opleiding) en nog eens bijna een kwart bestaat uit recreatieve tijd. De rest – ruim een uur per dag – gaat op aan verplaatsingen. Het onderzoek ontkracht voorts verhalen als zouden we door alle druk minder lang in bed liggen, minder tijd maken om te eten en te drinken, of minder tijd hebben voor de kinderen. Alleen de sociale participatie blijkt wel lichtjes af te nemen.

Sociaal contact

De mensen brengen meer tijd door met gezinsleden en hebben iets minder contacten met mensen buiten het gezin, zo blijkt. Dat is geen teken van vereenzaming, benadrukte Glorieux. Hij wijst erop dat er meer tijd wordt besteed aan elk sociaal contact, en dat het mogelijk is dat nieuwe media ervoor zorgen dat er minder behoefte is aan face-to-facecontacten.

Dat alles wil niet zeggen dat er niet méér druk kan zijn dan vroeger. Het onderzoek gaat immers vooral over de tijd die we aan verschillende zaken spenderen, en zegt niets over de druk die we daarbij voelen. Het is mogelijk dat we even lang werken als vroeger, maar intensiever, of dat we meer zijn gaan multitasken wanneer de tv aanstaat, aldus de professor. “Het kan wel dat we meer opgejaagd zijn” door allerlei extra prikkels van bijvoorbeeld sociale media. Nog een gevolg van de vaststelling dat er weinig verandert aan de tijdsbesteding van de Belg, is dat de traditionele rolpatronen bevestigd worden.

Genderverschillen in vrije tijd

Mannen besteden ruim 6 uur meer aan betaald werk per week, maar vrouwen zijn 8 uur meer bezig met het huishouden en nog eens anderhalf uur extra met kinderzorg. Dat leidt ertoe dat mannen gemiddeld 6 uur meer vrije tijd hebben per week dan vrouwen. Die genderverschillen beginnen al van jongs af aan, zegt Glorieux. Zo zijn meisjes van 12 tot 17 jaar al gemiddeld bijna 6 uur per week bezig met het huishouden, tegen iets meer dan 4 uur voor jongens van dezelfde leeftijdsgroep, zo blijkt uit gegevens uit het onderzoek. Voor het Tijdsbestedingsonderzoek 2013 hielden 5.559 Belgen van 10 jaar en ouder gedurende twee dagen hun tijdsbesteding gedetailleerd bij in een dagboekje. (Belga/LP)