Oh moeder

Niet alleen lijkt moeder-zijn me een veeleisende, vermoeiende en ondergewaardeerde job, het is een politiek mijnenveld.

In de film Mars Needs Moms wordt de moeder van de negenjarige Milo ontvoerd in een ruimteschip, vandaar de leuke onderlijn: And Moms Need Space. Na al haar ‘eet je groenten’ en ‘zet de vuilnis buiten’ vindt Milo het toch erg dat hij haar moet missen, dus hij gaat haar achterna. De Disneyfilm werd geen overweldigend succes, terwijl ik het zo’n mooi beeld vond: alle moeders naar een planeet waar ze gewild en geliefd zijn, en allemaal krijgen ze ruimte.

Ik heb geen kinderen, zal nooit moeder worden en ben daar altijd erg tevreden over geweest. Uiteraard zie ik hoe verliefd mijn vriendinnen zijn op hun kroost, hoe grappig en lief hun nazaten zijn, en hoe fijn het is als ze wat ouder worden. Maar ik heb ook altijd de vermoeidheid gezien, de zelftwijfel en de verscheurende keuzes. En de boosheid op hun echtgenoten, die daar allemaal veel minder last van leken te hebben.

Ik ga ervan uit dat de vrouwen in mijn kennissenkring volwassen, evenwichtig en mondig zijn en in staat om rond een tafel te zitten en afspraken te maken met hun echtgenoot. En toch valt er in die eerste jaren zo veel meer op hun schouders, en wordt het werk niet eerlijk verdeeld. Dat bewijzen de cijfers, dat zie ik in hun gezinnen, en de eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat ik onvoorwaardelijk hun kant kies, en zelden de mening van de echtgenoot vraag.

Niet alleen lijkt moeder-zijn me een veeleisende, vermoeiende en ondergewaardeerde job, het is een politiek mijnenveld. Alsof het nog niet moeilijk genoeg is om te jongleren met schoolwerk en schoonmaak, moet je ook nog manoeuvreren tussen Erika Jong (“Onze obsessie met moederen is een vermijdingsstrategie. We kunnen de wereld niet controleren maar het kleine wereldje van dat kind wel”), Elisabeth Badinter (“Een baby is de beste bondgenoot van mannelijke dominantie”) en talloze andere meningen over wat je wel en niet moet doen/voelen/denken. Het lijkt me zo’n schuldbeladen en zware job geworden.

Tijdskrediet en de carrière even stopzetten om bij de kinderen te blijven is een gevaarlijke keuze, zegt Monica De Coninck terecht, maar ik kan me voorstellen dat je het als werkende moeder koud-warm krijgt als je een licht weerbarstige dreumes uit het raam van de crèche ziet bengelen. Zou er een expert kunnen langskomen die simpelweg stelt: doe gewoon je best, er zijn geen regels?

Wie zich echt een slechte moeder voelt, kan ik op momenten van twijfel de biografieën van de dochters van filmsterren Joan Crawford, Marlene Dietrich en Lana Turner aanraden. Crawford was maniakaal bezeten door orde en netheid en begon haar dochter Christina hysterisch te slaan als ze nog maar een ijzeren kleerhanger van de stomerij in de kast zag. De kreet ‘No wire hangers!’ bezorgt me nog nachtmerries. Marlene Dietrich liet haar jonge dochter Maria Riva achter in het gezelschap van een agressieve en handtastelijke lesbienne; zegt Riva: “Ze hoopte dat ik lesbisch zou worden en dan zou ze nooit met mij moeten wedijveren om de liefde van een man.” Lana’s dochter Cheryl stak een minnaar van haar moeder neer met een mes en werd herhaaldelijk gemolesteerd door een stiefvader, met alcoholisme en depressie als gevolg. Tien pagina’s uit zo’n boek en je lijkt plots niet meer zo’n ‘slechte’ moeder, ongeacht tijdskrediet of crèche.

Lene Kemps