Primeur: Pierre Bergé over de Yves Saint Laurent-expo in Brussel

Een expo met nooit eerder tentoongestelde stukken belicht vanaf volgende week de vernieuwingsdrang van Yves Saint Laurent. Knack Weekend sprak met zijn levensgezel en zakenpartner Pierre Bergé – zelf inmiddels een levend monument.

Hij is 82 en wat trager te been omwille van een spierziekte, maar verder is het een springlevende Pierre Bergé die me opwacht in het ING Cultuurcentrum in Brussel. De voormalige levensgezel en zakenpartner van “’s werelds laatste grote couturier” is in het land ter voorbereiding van Yves Saint Laurent Visionnaire, de modetentoonstelling die aanstaande woensdag opent op het Koningsplein.

Bergé zit er ontspannen bij (“Je prends pas de café, merci”) en trekt ondanks zijn mediaschuwe reputatie ruim een uur uit voor het gesprek. Alsof we alle tijd van de wereld hebben, terwijl hij dit weekend nog in Parijs verwacht wordt voor een door hem georganiseerde “soirée-citoyenne” in het Théâtre du Rond-Point.

Verdacht wereldje

Bergé is een man met vele gezichten. Een ongediplomeerde handelaar in tweedehandsboeken die met ijzeren hand een modeimperium uitbouwde, meerderheidsaandeelhouder van de krant Le Monde maar ook eigenaar van een veilinghuis in Parijs en Brussel, en een “patron de gauche” met tentakels in verschillende domeinen. In de mode, als oud-voorzitter van de Chambre syndicale du prêt-à-porter des couturiers et des créateurs de mode en stichter en dirigent van het Institut Français de la Mode, maar ook in de politiek, waar hij linkse en rechtse presidenten frequenteert en adviseert en jarenlang de mecenas van Ségolène Royal was. In de culturele wereld is Bergé eveneens goed thuis. Zo was hij als geldschieter, producent of voorzitter betrokken bij toneel- en operahuizen en musea als het Centre Pompidou. Kortom, Bergé kent nagenoeg iedereen, en iedereen kent Bergé.

Hij is al acht jaar de vriend en manager van de schilder Bernard Buffet als hij in 1958 wordt voorgesteld aan Yves Saint Laurent. Die heeft dan net zijn eerste collectie getoond bij bij Christian Dior, het befaamde modehuis waarvan de stichter kort daarvoor overleden was. “Ik herinner het me allemaal nog alsof het gisteren was”, zegt Bergé. “Buffet en ik waren goed bevriend met Dior. Niet omwille van zijn mode hoor. Die interesseerde me niet, ik had zelfs nog nooit een defilé van hem gezien. Mijn passies in Parijs, dat waren de literatuur, de schilderkunst en de muziek – de mode leek me eerder een verdacht wereldje. Tot de Franse vertegenwoordiger van Harper’s Bazaar ons uitnodigde voor een etentje waarop ook Yves aanwezig was. Een geanimeerde avond die ermee eindigde dat ik iedereen naar huis reed, Yves als laatse. Er is die avond niets gebeurd, maar de vonk sloeg meteen over. Zes maanden later had ik Bernard verlaten en woonde ik met Yves samen, de rest is geschiedenis.”

Mode als spiegel Drie jaar na hun ontmoeting vond Bergé de nodige financiering om het modehuis van Yves Saint Laurent te lanceren. Waarom hij zijn leven een nieuwe wending gaf? Omwille van de kwetsbaarheid van Yves Saint Laurent, bekent Bergé. “Zoals zoveel genieën met een ijzeren wil was hij ontzettend schuchter en verlegen, en dat raakte me enorm. Maar naast zijn charme was er ook zijn grote intellegentie, een aspect van hem dat helaas veel minder bekend is. Voor Yves was mode geen kunst, maar een spiegel voor de tijdsgeest. Ze vertelt veel over onze samenleving en geschiedenis, over de zeden en opvattingen die op een bepaald moment heersen – soms zelfs over het beleid dat de politiek voert. Yves snapte dat verdomd goed. Daarom heeft hij ook zoveel verwezenlijkt in de mode. Hij begreep perfect wat er in de maatschappij leefde en welke verzuchtingen er bij vrouwen leefden, en daarbij wilde hij hen begeleiden en geruststellen.”

Bergé brengt graag in herinnering hoe hij en de ontwerper hun activiteiten diversifieerden en in ’66 prêt-à-porter gingen maken, naast haute couture – een revolutie in ontwerperskringen. “Ik weet niet of de toekomstige generaties vertrouwd zullen zijn met het oeuvre van Yves Saint Laurent – dat valt nog af te wachten. Maar ik weet wel hoe hij herinnerd zou moeten worden: als de man die de mode uit zijn esthetische en artistieke cocon haalde en er een sociaal fenomeen van maakte. Chanel had enkele pogingen in die richting gedaan, maar Yves zorgde voor een echte revolutie. Voor hem waren vrouwen geen objecten en moest kleding hen niet louter mooi maken. Hij werkte evenmin voor een kleine elite van welgestelde dames, maar voor moderne en actieve vrouwen die werken, met de auto rijden en zelfstandig zijn. Die hebben niets aan kleding die louter op de fantasmes van couturiers steunt.”

Geen nostalgie

Op amoureus vlak hield de tandem Saint Laurent-Bergé stand tot 1976. De twee gingen echter als vrienden uit elkaar. Bergé bleef dan ook CEO van Yves Saint Laurent tot 2002, het jaar waarin de ontwerper afscheid nam van de mode en de haute couture-afdeling haar deuren sloot. Saint Laurent zelf overleed op 1 juni 2008,op 72-jarige leeftijd.

Sindsdien beheerst het oeuvre van de meester nog altijd voor een groot stuk het leven van Bergé. Zo is hij ondertussen al tien jaar voorzitter van de Fondation Pierre Bergé – Yves Saint Laurent, de stichting die de nalatenschap van de ontwerper beheert en zowel in zijn zetel in Parijs als elders in de wereld tentoonstellingen organiseert. Zo zullen in de expo in Brussel een honderdtal haute couture- en prêt-à-porterstukken te zien zijn, naast schetsen, stoffen, ontwerpen voor juwelen, onuitgegeven documenten en archiefbeelden.

“Zo’n expo is voor mij altijd een confrontatie met het verleden, maar van nostalgie is geen sprake”, zegt Bergé. “Dat zegt me helemaal niets, en spijt hebben over wat voorbij is nog veel minder. Ik wil een man zijn die in het heden leeft – zelfs op mijn leeftijd. Ik besteed een groot deel van mijn tijd aan het koesteren van het verleden, maar dat is iets anders. Dat gaat over het werk van een kunstenaar en de grootste couturier van de twintigste eeuw. De tentoonstellingen trekken ook altijd een massa volk, de belangstelling is fenomenaal – dat alleen bewijst dat het werk van de stichting de moeite loont en dat we zijn erfenis moeten beschermen.”

Trouwen voor iedereen Na een uur ronden we af. Bergé heeft nog andere afspraken voor hij terugkeert naar Parijs. Daar organiseert hij op zondagavond een avond rond het holebihuwelijk onder het motto Mariage pour tous! Onder meer schrijvers, politici, acteurs en tv- en sportpersoonlijkheden zullen het feest opluisteren en met elkaar in debat gaan. De datum valt samen met die van een grote betoging voor gelijkheid in Parijs, en 48 uur voor de opening van de debatten rond het holebihuwelijk in het Franse parlement. Het publiek kan de avond gewoon thuis volgen via de live stream op Dailymotion, vanaf 20u.

Daarmee zet Bergé zich in voor holebi’s. Hij was in ’94 mede-oprichter van de vereniging Sidaction, riep een jaar later mee het holebimagazine Têtu in het leven en was even aandeelhouder van Pink TV. Enkele dagen voor het overlijden van Saint Laurent ondertekende het tweetal trouwens een Pacte Civil de Solidarité (PACS) of samenlevingscontract, waardoor Bergé de erfgenaam van de ontwerper werd.

“Sociale rechten worden nooit zomaar toegekend”, zegt Bergé over het initiatief. “Die worden bevochten en dan in het beste geval verworven. Op dat vlak is er geen verschil tussen het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen inzake abortus, de rechten van holebi’s of de bescherming van ethnische minderheden. Groepen die anders zijn worden altijd als storend en beangstigend ervaren. Elke vorm van sociale vooruitgang sinds de Franse revolutie was altijd het gevolg van strijd, van betogingen, stakingen en petities. Niets is gratis – je moet de conservatieve krachten in de samenleving altijd de arm omwringen.”

Wim Denolf

Yves Saint Laurent Visionnaire, van 30 januari tot 5 mei in het ING Cultuurcentrum, Koningsplein 6, 1000 Brussel. Info: 02 547 22 92, www.ing.be/art.

Het volledige interview met Pierre Bergé leest u de komende weken in Knack Weekend.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content