De roddelpagina’s hadden het voorbije jaar een vette kluif aan de Amerikaanse ontwerper Marc Jacobs. Rehab, een spectaculaire metamorfose, raresnuitentrekkerij en Victoria Beckham als campagnegezicht… Is Jacobs een gek genie of alleen maar gek ?

Wat is er mis met Marc Jacobs ?” kopte de Amerikaanse tabloid- krant The New York Post een half jaar geleden, na het Marc Jacobsdefilé in New York. De concrete aanleiding : Jacobs liet afgelopen september zijn publiek, perslui en een brede schare fans twee uur lang wachten op de show waarin hij zijn huidige zomercollectie voorstelde. Zoals het wel vaker gebeurt op een defilé van een populaire ontwerper, was de zaal anderhalve keer zo vol als bedoeld. Wie, zoals ondergetekende, geen plekje op de eerste rij had, balanceerde twee uur lang op een bankje, afwisselend op de linker- en de rechterbil. Bovendien vond de show ’s avonds plaats, om negen uur, en viel hij op de vooravond van een Joodse feestdag. Wie in New York zijn gasten op zo’n moment gijzelt, zou moeten weten dat de schandpaal het logische gevolg is. Het werd zelfs zo erg dat Suzy Menkes en Cathy Horyn, twee van de belangrijkste moderecensenten, lijnrecht tegenover elkaar kwamen te staan in hun mening over de ontwerper en zijn werk.

Maar daarover later meer, want er waren nog meer sappige anekdotes die Marc Jacobs (44) over de tong deden gaan. Zijn ophefmakende gedaanteverwisseling bijvoorbeeld. Anderhalf jaar geleden was Jacobs nog een bleke, ongezond ogende veertiger. Papperig, slordig haar, een nerdbril. Een beetje het prototype van de eeuwige student. Tot hij vorige zomer als een ander mens de catwalk opdook : afgetraind lichaam, bruine teint, hip kapsel (dat hij in november blauw liet verven), en weg bril. Plots leek chubby Mark op John Galliano. Een hele schok voor de aanhangers van zijn nonchalante mijn-uiterlijk-kan-me-gestolen-worden-look.

Na de afslanking en – zo beweren kwatongen – ook de plastische chirurgie, kwam de rehab. Exact een jaar geleden werd Jacobs door zakenpartner Robert Duffy na het Louis Vuittondefilé in Parijs op een vliegtuig richting Arizona gezet. Zeven jaar geleden kickte de ontwerper al eens af. In het magazine Fortune legt Duffy uit dat zijn zakenpartner de pedalen opnieuw kwijt was. Hij kwam uren te laat op meetings, maakte fouten die het hele team tot laat in de nacht op kantoor hielden. Tot Duffy hem voor de keuze stelde : afkicken of hij zou uit de zaak stappen. Gezien het merk Marc Jacobs groot geworden is door de zakelijke instincten van Duffy, was de keuze niet zo moeilijk.

Alsof dit allemaal nog niet genoeg was, is er de turbulente knipperlichtrelatie van de ontwerper en de 27-jarige callboy Jason Preston, en zijn er de naaktfoto’s voor het gayblad Out, waarin Jacobs zijn gebronsde spieren laat zien. Bovendien wordt Jacobs verweten dat hij de huizenprijzen in de West-Villagewijk in Manhattan deed stijgen door drie boetieks in Bleecker Street te openen. En last but not least : Jacobs sloot een pact met Victoria Beckham om in zijn zomercampagne te figureren.

Kortom, de gossipmolen draaide overuren, en even leek het erop dat het trendcre-erende wonderkind van zijn voetstuk was gevallen. Maar wat is er nu precies aan de hand ?

De show(s)

Voor een intussen murw publiek kwam Jacobs tijdens het bewuste zomer2008-defilé als eerste op. Uitgelaten als een springbok in de lente slalomde hij tussen de decorstukken, boog en verdween opnieuw. Op de tonen van de Bolero van Ravel kwamen vervolgens de modellen. Eerst in avondjurken, vervolgens in een kleurrijke combinatie van trompe- l’oeils, lingerie, halve mouwen en verdwenen rug- of rokpanden. Hij toonde de collectie, die bestond uit gedeconstrueerde stukken, achterstevoren. Synchroon met de jurken marcheerden op een reusachtig videoscherm mannequins, gekleed in niets meer dan de lingerie die in de realiteit van onder de kleren kwam piepen. Origineel ? Niet voor wie de mode al meer dan twintig jaar volgt. Wel voor wie begrijpt dat een geslaagd artistiek project vaak een andere versie is van een eeuwenoud succesverhaal.

Suzy Menkes van de International Herald Tribune, zeer gevreesd om haar scherpe pen, draait al zo lang mee dat ze het op de eerste optie hield. Haar verdict : “Een flauwe versie van wat Comme des Garçons eeuwen geleden deed.” En nog : “Een show achterstevoren laten beginnen, dat deed Martin Margiela al meer dan tien jaar geleden.” Of : “Een echokamer van John Galliano’s referenties naar de jaren twintig, tot Jacobs’ eigen vintage kast.”

Menkes noemde de show een parodie op de mode. Een opeenstapeling van kapsones, celebrity’s en gepikte ideeën. In een interview met een collega gaf ze ook te kennen dat ze Jacobs graag had gewurgd. Dan hoefde ze tenminste zijn shows niet meer te aanschouwen. Menkes was razend en ging tekeer als een pitbull op speed.

Twee weken later werd het nog erger. Jacobs dartelde na het Louis Vuittondefilé in Parijs met zijn eigen Louis Vuittonkoffertje met daarop cartoonfiguur Sponge Bob de catwalk op, en probeerde daarbij de spons in kwestie te imiteren. Een ingehouden zucht van vrees sidderde door het publiek, of toch door wie dicht genoeg zat om te zien wat hij/zij meende te zien : Jacobs stak zijn tong uit naar Menkes ! Die zich uiteraard danig geviseerd voelde. Tong-gate was goed voor dagenlange discussies op de modefora.

Gekke bekken

Aan de andere zijde van het front stond New York Times-journaliste Cathy Horyn. Horyn heeft evenveel ervaring als Suzy Menkes, maar maakt er een punt van de ontwerpers te begrijpen. Op haar On the Runway-blog bekroonde ze de Marc Jacobsshow tot de beste van het hele seizoen. “Een controversiële keuze”, beseft ze, maar Jacobs toonde volgens haar hoe hedendaagse mode zich manifesteert. Het overdreven belang van een show, de vreemde sensatie van tegelijk te observeren en geobserveerd te worden, de oppervlakkigheid ook. “Ik zag iemand die de conventies probeerde te doorbreken”, schrijft ze. En : “Hij suggereerde een nieuw soort sexiness voor avondtoiletten.” Ja, Margiela toonde eerder al lingerie gecombineerd met bovenkledij. Maar het verschil is, zo merkte Horyn fijntjes op, dat je de creaties deze keer wilde dràgen.

Over tong-gate voegt ze er moederlijk aan toe dat ze de ontwerper begrijpt, maar dat hij beter had moeten weten. Waarop de lezers haar blog bestookten met oordelen en commentaren. Ten langen leste postte Jacobs zelf een commentaar waarin hij om wat meer begrip vroeg. De ontwerper voerde aan dat hij helemaal niet de intentie had om Suzy Menkes te beledigen, en zich er niet eens van bewust was dat hij in haar richting keek, maar gewoon gekke bekken trok. En dat hij bovendien, net voor de show, een zoenoffer op haar stoel had gelegd : een T-shirt met daarop haar eerder gepubliceerde commentaar op de zomershow geborduurd, en een cartoon van de criticus die de ontwerper de nek omwringt. Ambachtelijk en op bestelling vervaardigd in het beroemde Parijse borduuratelier Lesage. Wat het hebbeding meteen van onschatbare waarde maakt.

Jacobs ligt dus wakker van het gekrakeel. In een interview in de New York Times verklaarde hij aan journalist Eric Wilson dat hij niet kan begrijpen waarom mensen zo bitter en jaloers reageren op zijn persona. Hij wordt er paranoïde van, zegt hij. Over de show die twee uur te laat begon, gaf hij als uitleg dat een aantal kleren uit Europa moest komen, en dat het vliegtuig vertraging had. Als hij die outfits niet had geshowd, had het bijbehorende filmpje van de meisjes in lingerie niet meer geklopt. Dat houdt steek…

De metamorfose

Over zijn gedaanteverwisseling werd Marc Jacobs meer dan eens geïnterpelleerd. Zijn uitleg is menselijk. Hij leefde ’s nachts en ongezond, zegt hij. Zijn maag leed eronder, zijn geest nog meer. Hij worstelde om van drugs en alcohol te blijven, wat geen sinecure is in het modemilieu. Hij haatte zijn verschijning, zijn spiegelbeeld. Dat van de bleke, ongezonde nerd.

Hij besloot komaf te maken met zijn demonen. Schrapte onder meer brood, pasta, cafeïne en zuivelproducten van het menu. Ging twee uur per dag trainen met een personal coach. Kon niet meer aan de verleiding van drugs en alcohol weerstaan. Ging in rehab. Vandaag zijn zijn enige verslavingen nog nicotine, tatoeages en diamanten. Zijn rechteroorlel is versierd met drie diamanten studs, zo groot als bessen. “Ik denk dat ik in een Donatella Versacefase zit”, grapte hij tegen een journalist van de glossy Harper’s Bazaar. “Ik heb de ene verslaving ingeruild voor de andere.” Van nerd naar bling king en pin-up. Een pin-up met een hernia, dat wel. Hij kent geen maat, ook niet in het sporten.

Als Jacobs niet in Parijs is voor Vuitton, verblijft hij in New York in het hippe Mercer Hotel in Soho. Waar voornoemde journalist Eric Wilson in november getuige was van een geestige ontmoeting. Op de Runway-blog noteerde hij wat Jacobs en John Galliano, die andere gekke ontwerper, elkaar te vertellen hadden toen ze elkaar in de lobby van het hotel tegen het lijf liepen. Jacobs had zijn haar intussen ook blauw geverfd.Vertaald ging het ongeveer zo :

Jacobs : “Hi, John ! Hoe gaat het ermee ?”

Galliano : “Goed, leuk je te zien. Je bent voor donker gegaan, zie ik ?”

Jacobs : “Navy ! Na-vy.”

Galliano : “Klinkt indigo niet chiquer ?”

Jacobs : “Als je zin hebt in koffie of thee… Ik moet platte rust houden voor enkele dagen. Ik ben geopereerd.”

Galliano : “Echt ?”

Jacobs : “Ja, ik ben van geslacht veranderd.”

Als dit geen heerlijke humor is…

De nieuwe camp

Wat doet Victoria Beckham in godsnaam op een advertentie van Marc Jacobs ? Tijdens het bewuste defilé was ze één van de beroemde lichamen op de eerste rij. Het gerucht ging dat ze zichzelf had uitgenodigd, en in een interview met De Standaard vertrouwde Jacobs journaliste Veerle Windels toe dat hij niet echt geïnteresseerd was in Beckham.

Cathy Horyn noteerde over de collectie het volgende : “Is dit een nieuw soort sensualiteit waar de mode op zit te wachten ? Eindelijk een tegenpool voor het Victoria Beckhamisme ? Maar wie zien we op de nieuwe zomercampagne van het modehuis ? Victoria Beckham. De Spice Girl, die in 2007 nog de fameuze Mr. Blackwell’s lijst van slechtst geklede vrouwen sierde, is het gezicht – en meestal de benen – van de collectie. Juergen Teller fotografeerde La Beckham als een product dat verpakt is in een doosje of een shoppingtas met het logo van het huis. Op één foto zie je enkel haar benen, op een andere zit haar hoofd in een tas. Een verwijzing, zo verklaart de ontwerper, naar hoe beroemdheden vandaag op de markt worden geplaatst als producten.

Tot nu toe inviteerde Jacobs altijd ‘juiste’ celebrity’s voor zijn campagnes. Vorige winter stond Michael Stipe van REM nog voor de lens van Teller. Ook ietwat oudere actrices zoals Julianne Moore en Charlotte Rampling, of de nog piepjonge Dakota Fanning figureerden al, net als zijn goede vriendinnen, regisseur Sofia Coppola, en kunstenares Cindy Sherman.

Vanwaar die plotse ommezwaai ? Allicht komt die voort uit dezelfde hersenkronkel die hem zijn haar blauw deed verven. Het was tijd om het vuur een beetje op te porren. Het modehuis deed grote investeringen, en speelt niet altijd op veilig. Zo opende Jacobs een jaar geleden een discountshop op twee blokken van zijn Marc by Marc Jacobsboetiek in Bleecker Street : je kunt er prulletjes kopen voor vijf dollar, sjaaltjes voor twintig. Rubberlaarzen, canvastasjes, T-shirts, allemaal met de duidelijke Marc Jacobsstempel, tegen H&M-prijzen.

Jacobs wil niet kiezen. Hij wil alles. En iedereen. De redenering zou kunnen zijn dat, als winkelketens zijn stijl kopiëren en aan dumpingprijzen aanbieden, hij het net zo goed zelf kan doen.

“Waar ik het meest van hou, is aandacht”, geeft Jacobs toe. “Eerlijker kan ik het niet stellen. Ik lok reacties uit omwille van de aandacht. De wereld is een pervers circus. Mensen verwachten show. Wel, ze krijgen show.”

Voor Louis Vuitton werkte Jacobs in het verleden al samen met Stephen Sprouse (de Graffitibags) en Haruki Murakami (het Vuittonmonogram dat versierd werd met knipogende kersen). Dit seizoen doet hij de stunt over, deze keer met hulp van kunstenaar Richard Prince. Uit de grappencollectie van Richard Prince : “Mijn vrouw ging naar de beautyspecialist voor een modderpacking. Twee dagen lang zag ze er fantastisch uit. Toen viel de modder er af.” Deze tekst staat op een Louis Vuittonhandtas van dit seizoen.

Het decor van het defilé bestond uit covers van Amerikaanse stationsromannetjes, ook een thema dat Richard Prince zo graag bespeelt. Net als verpleegsters. Vandaar de opening van het defilé : een resem topmodellen verkleed als verpleegstertjes. Kunst of camp ? Wie zal het zeggen…

Door Cathérine Ongenae I Portret Marleen Daniëls