Ze sierden Parijse parken en voeren mee op pakketboten : meer dan tachtig jaar na hun introductie hebben de kleurrijke metalen Tolixstoeltjes nog niets aan charme ingeboet.

In 1927 opende het atelier van metalen meubels Tolix zijn deuren. Het waren de Dolle Jaren Twintig, toen pakketboten naar Amerika voeren, drie jaar na de beroemde Exposi-tion des Arts Décoratifs et Industriels in Parijs, en twee jaar voor de befaamde beurskrach. Frankrijk was in de ban van de sierlijke en elegante art deco, met ontwerpers die zwoeren bij kostbaar hout en smeedijzer. Overal in Europa kwamen daar reacties op door designers die meer soberheid verlangden, zoals Mart Stam en Gerrit Rietveld in Nederland, Huib Hoste in België en Le Corbusier in Frankrijk. Eind jaren twintig ontwierpen zij de eerste metalen meubels vervaardigd uit fietsbuis. De tijd voor experimenten met nieuwe materialen was rijp. Metaal werd steeds populairder, zeker in Frankrijk, destijds met zijn vliegtuig- en auto-industrie een van de industriële voortrekkers van Europa. Daardoor hadden die industriële meubels er ook snel succes.

De stichter van Tolix, Xavier Pauchard (1880-1948), was een soort uitvinder. In 1907 vond hij een methode om de ijzeren platen die lagen te roesten op zijn tuinhuis te beschermen door ze door middel van galvanisatie te verzinken. Hij was een van de eersten die dit procedé op een industriële schaal toepaste. In 1927 opende hij in Autun het meubelatelier Tolix, gespecialiseerd in de productie van lichte metalen meubels vervaardigd uit simpel plaatijzer. Op zich zijn deze platen niet sterk, maar dat worden ze wel door ze te plooien. Het materiaal is bovendien goedkoop en ideaal voor massaproductie. Pauchard bracht een aantal stoelen en taboeretten op de markt die meteen succes hadden. Vooral als roestvrij en stapelbaar terrasmeubilair, de tegenhangers van de Thonetstoelen binnen. Het eerste klassieke model A, met trouwens een vaag Thonetsilhouet, werd vrij snel een icoon. Je vond deze stoelen zowel in de parken van Parijs als op de terrassen van pakketboten. Zelfs tot op het dek van de beroemde Normandie, die tussen Frankrijk en de States voer.

Tolixmeubilair geraakte stilaan over de hele wereld bekend. In de jaren vijftig had het bedrijf meer dan tachtig arbeiders in dienst en produceerde ruim 60.000 artikelen per jaar. In de jaren zeventig zat de klad er wat in, maar in de jaren tachtig groeide er weer belangstelling voor het product toen designer Jean-Claude Maugirard enkele modellen heruitgaf. De feitelijke renaissance van Tolix kwam er echter pas enkele jaren terug, toen ondernemer Chantal Andriot het roer overnam. Daarvoor liet ze zich bijstaan door het duo designers van Normal Studio, Jean-François Dingjian en Eloi Chafaï, om de collectie te actualiseren. Ondertussen gaat het Tolix voor de wind en worden de zitjes ook steeds meer buiten Europa verkocht.

De productie in het atelier in Autun verloopt verrassend genoeg erg ambachtelijk en grotendeels manueel. Elk onderdeel – van sommige zitjes kunnen dat er gemakkelijk tientallen zijn – wordt gesneden en vervolgens geplooid met zware machines. Vervolgens worden deze onderdelen aan elkaar gelast. Nadien worden de metaalbramen afgeschuurd en worden de meubels ontvet om eventueel te schilderen, vernissen of galvaniseren. Zelfs het spuiten van de kleuren is een delicaat werk, want de lak, aangebracht als een poeder, moet overal precies even dik liggen. De minste fout volstaat om een stuk te laten afkeuren.

De productie gebeurt vooral op bestelling, zodat het atelier heel flexibel is. ’s Morgens worden er bijvoorbeeld gele tafels vervaardigd, over de middag witte stoelen en in de namiddag rode taboeretten. In totaal worden er ongeveer honderd verschillende meubels geproduceerd, van kindertafels tot tuinmeubels. Veel van de klassieke modellen zijn nog door Xavier en zijn zoon Jean Pauchard ontworpen. Ze blijven het goed doen en je ziet ze overal, zelfs in musea en op filmsets. Dankzij de hippe kleuren passen ze ook in een moderne context. Wel dient de koper zich te vergewissen van de authenticiteit, want ook dit product wordt nagebootst, weliswaar nooit zo goed als het origineel.

–

Info : www.tolix.fr.

Door Piet Swimberghe – Foto’s Jan Verlinde