Marseille is de stad waar de pastis werd uitgevonden en de bouillabaisse is ontstaan, een stad dus voor echte levensgenieters, een stad met een ziel. Een stad die zonder veel tralala het hart van de mensen steelt.

Ja, ik ben een Belg”, lacht Frederic Bernard, een Waal die ondanks het feit dat hij al 25 jaar in Frankrijk woont nog een behoorlijk mondje Nederlands spreekt. Tot mijn grote verbazing is La Maison de Pastis, in de stad waar de pastis werd uitgevonden, in handen van een Belg. Hij verkoopt 25 absints en 70 soorten pastis. De ban tegen absint is intussen al elf jaar opgeheven, maar wat met de volksgezondheid ? Hij lacht. “Die ban was het resultaat van een drankoorlog die werd uitgevochten eind negentiende eeuw. In 1865 tastte een virus de hele Franse druiventeelt aan, tweederde ging verloren. Absint won aan populariteit en werd drank nummer één. Jaren later, toen de wijnindustrie zich had hersteld, liet die na veel gelobby en veel leugens absint in 1915 verbieden. Dat je er gek en blind van wordt, is een opgeklopte klucht die nog wat kracht werd bijgezet door een paar kunstenaars die het goed bij hun imago vonden passen”, zegt Bernard. “Absint is een zware alcohol, maar de gevolgen zijn dezelfde als bij whisky of wodka. En het is veel lekkerder.” Ricard vond in 1929 pastis uit, wat de helft minder sterk was dan absint, ook hij kreeg moeilijkheden, maar de regering zwichtte door het enorme succes.

De pastis die ik tot nu toe dronk, verzinkt in het niets bij de topkwaliteit die ik hier te proeven krijg. Frederic verkoopt zijn eigen label en verder uitsluitend merken die ook artisanaal worden bereid. Die zijn volgens hem niet te vergelijken met de industriële producten. Ik geef hem volmondig gelijk. En tot mijn verbazing is absint ook best lekker.

Een ferme facelift

Marseille is niet alleen de langst bestaande Franse stad (600 v. Chr.), het is ook de meest Franse van alle steden. Niet mondain zoals Nice of Saint-Tropez, maar authentiek, doorleefd en met uiterst vriendelijke mensen. Het vreemde is dat Marseille decennia lang eerder berucht dan beroemd was, de havenstad had haar reputatie : gevaarlijk, vuil, in handen van de maffia. Het is mijn vriend, een verwoed Marseillereiziger, die me gidst en me op andere gedachten brengt door me de stad te laten zien zoals ze werkelijk is. Marseille heeft de jongste tien jaar een enorme metamorfose ondergaan, een facelift gekregen. En alles raakte in een stroomversnelling doordat het in 2013 Europese culturele hoofdstad wordt.

Voor cultuurzoekers heeft de stad enorm veel te bieden. Er zijn de opera en meer dan veertig theaters, een behoorlijk aantal kunst-galeries en twintig musea.

Een hart van water

Marseille is een stad met een hart van water, Le Vieux Port vormt het absolute centrum van de stad. De buurt eromheen krijgt stilaan een trendy imago. Een aantal toparchitecten, onder wie Jean Nouvel en Zada Hadid, concentreren zich niet op enkele projecten, maar pakken hele wijken aan. Er openen steeds meer modieuze restaurants en boetieks en er zijn plannen voor een paar hippe hotels. Het is niet meer te stoppen. Marseille wordt trendy, hopelijk blijft de bevolking er cool onder, want dat is hun grote troef.

Le Vieux Port is niet de enige haven in Marseille, dat echt leeft met de zee. Grote rotspartijen en delicate haveningangen, zoals in L’Estaque en Vallon des Auffes, vormen slechts een deel van de kustlijn. Marseille heeft liefst 57 km kust, zowat de hele stad heeft uitzicht over de Méditerranée.

De sfeer van weleer

Le Panier is de meest authentieke buurt, met volkse restaurantjes, artisanale winkels en huizen die al eeuwenlang standhouden. In de smalle straatjes, waar de was boven onze hoofden wappert, heeft de zon weinig kans, het is dan ook de favoriete wijk van de locals in de zomer. Je kunt er letterlijk in de straten verdwalen. Helemaal bovenaan ligt La Vieille Charité, een voormalig armenhuis. Het werd gebouwd in de zeventiende eeuw in opdracht van Lodewijk XIV. In 1951 werd het beschermd, dankzij Le Corbusier die het een meesterwerk vond. En vandaag is het een van Marseilles culturele highlights. Er huizen drie musea, waaronder dat van Afrikaanse kunst. Vanaf de hoogste van de drie galerijen hebben we een mooi uitzicht op de ovaalvormige koepel van de barokke kapel van Puget.

Corinne, een echte Marseillaise, heeft beloofd ons haar favoriete adresjes te laten zien en vertelt dat de superpopulaire Franse soap Plus belle la vie (5,4 miljoen kijkers) zich helemaal in Le Panier afspeelt. Vandaar de slogan van de stad, “Plus belle la ville”. Corinne neemt ons mee naar haar favoriete shop, waar je de echte marseillezeep kunt vinden, een heel klein winkeltje met de beste chocolade van de stad en het oude Italiaans restaurant Chez Etienne, dat weinig veranderd is sinds 1943. We leren ook een van de twee authentieke winkeltjes kennen waar ze navettes maken, koeken in de vorm van een bootje, ooit een soort overlevingspakket voor pelgrims en zeevaarders, want je kunt ze een jaar na datum nog verorberen. De navettes worden nog altijd volgens het achttiende-eeuwse recept gemaakt. De eigenaar is een Corsicaan, zoals veel van de inwoners van Le Panier. Maar het beste adres is ijssalon Glacier du Roi. Corinne kent er iedereen en iedereen kent haar. Marseille, een stad van 850.000 inwoners, lijkt soms meer op een dorp.

Als we Le Panier uitkomen, ploffen we neer op het terras van A Cup of Tea, een leuk adres waar ik als verwoed theedrinkster erg blij mee ben. Sympathieke eigenaar, goed concept en een hoofdzakelijk jong en hip publiek.

La maison de fada

Marseille is een stad met veel gezichten, daarom worden er ook zoveel films gedraaid. De basiliek, Le Notre Dame de la Garde, kijkt van op 155 m uit over de hele stad. De huizen in de kleine straatjes eromheen zijn geschilderd in zachte pastelkleuren. Een ander opvallend bouwwerk is de neo-Byzantijnse kathedraal de la Major die bijna met zijn voeten in de zee staat.

La Cité radieuse van Le Corbusier, een sociaal woningcomplex van 1952, ziet er met wat fantasie uit als een enorm schip. De gangen zijn straten, de bedoeling was immers dat de bewoners alles binnenshuis hadden : een school, winkels en een gemeenschappelijke ontspanningsruimte op het dak. Een verticaal dorp. Wij eten in Le Ventre de l’Architecte, een gastronomisch restaurant in de buik van dit grootse bouwwerk. Er is ook een hotel dat bezocht wordt door alle Le Corbusierfans in de wereld, vooral Japanners die volgens de gerante mevrouw Gerardin, gilletjes slaken bij elke deur die opengaat. Door de lokale bevolking wordt het La maison de fada genoemd, wat zoveel betekent als ‘Huis van de gekken’.

Verder is Marseille een typisch zuiderse stad met veel markten en pleintjes met platanen en palmbomen. Le cour Julien, de voormalige groentemarkt, heeft een aantal originele winkels, studentenbars en eettentjes. Samen met place Jean Jauret, is het zowat de nieuwste hotspot van Marseille, vooral geliefd door jongeren.

Natuur en stad : een geheel

Zuidwaards liggen kleine baaien en vissersgehuchten die intussen ingelijfd werden in de stad, zoals Vallon des Auffes, een van mijn favoriete plekken, waar we de beste bouillabaisse eten. Aan het einde van de kustlijn, le bout du monde voor de Marseillaises, kom je in de Callanques terecht, de vierhonderd meter hoge krijtrotsen met diepe inhammen, de ‘fjorden van Marseille’. Het is een beschermd natuurgebied van twintig kilometer lang.

Interessant aan Marseille is dat de stad en de natuur in elkaar overlopen, je bent meestal maar een paar bushalten van de rust verwijderd. Als wij naar boven klimmen en op de steile kliffen staan, steekt de mistral op. Daardoor kunnen we ook niet aanleggen aan Le chateau d’If, een eilandje net tegenover de stad waar tot in 1890 politieke en religieuze gevangenen werden opgesloten. Het kasteel is legendarisch geworden dankzij De graaf van Monte Cristo van Alexandre Dumas.

Dan maar naar les îles de Frioul. In een van de kleine baaitjes, met uitzicht op het kasteel, verorberen we onze picknick met een glaasje wijn. Het ligt amper op een kwartier varen van de oude haven en toch voelen we ons ver weg van de stad. Op de boot terug, maar ook in cafés en op straat worden we voortdurend aangesproken. Marseille is een van die steden waar je mensen ontmoet zonder er moeite voor te moeten doen. Het is anders dan Parijs waar je van bezienswaardigheid naar bezienswaardigheid loopt en altijd tijd te kort lijkt te hebben. Marseille is een echte stad met echte mensen en waar je langzaam verliefd op wordt, zoals het hoort.

Door MYRIAM THYS – FOTO’S MYRIAM THYS en werner gladines