Een traditionele hoeve vlak achter de Belgische kust werd omgevormd tot een privéwoonst met een ruimte voor hedendaagse kunst. Eenvoud was hier de leidraad voor de beroemde Portugese architect Alvaro Siza.

Als Alvaro Siza het project voorstelt, begint hij met een beschrijving van het landschap, waarin verspreid U-vormige hoeves staan. “Deze streek is volledig door de landbouw gestructureerd. De bomen zijn geplant tegen de wind, de kleine grachten zijn gegraven om het water af te voeren. Het feit dat de eigenaars een landbouwactiviteit wilden behouden, leek me een ongelooflijke kans.”

Deze woning functioneert inderdaad nog gedeeltelijk als boerderij. Vandaar ook dat de hoeves uit de omgeving als voorbeeld dienden voor de renovatie van het oude gedeelte van het hoofdgebouw (uit 1690), dat vandaag dienst doet als kunstruimte : zowel huizen als stallen hebben een fijn silhouet, zijn laag en lang, met rode dakpannen en witgekalkte bakstenen muren. Siza liet er wel enkele openingen in maken, zodat het zonlicht het overweldigende wit van de muren verlevendigt.

De enige nieuwbouw is de privé-woning, die de U-vorm sluit. Dit deel onderscheidt zich van de andere gebouwen door de wat zwaardere lijnen en door de keuze van de buitenmaterialen, namelijk cederhout voor de muren en lood voor het dak. Het lood, dat slechts een experiment was, is intussen vervangen door zink omwille van technische redenen (het lood gaat uitzetten) en omwille van het grotere respect voor de omgeving. Het opvallende dak is grijs als de Vlaamse lucht en zorgt ook voor een duidelijke scheiding met het oude gedeelte.

Bij het ontwerp en de inrichting van het interieur moest Alvaro Siza rekening houden met twee noden : het huis moest dienen als woonst voor een koppel met twee grote kinderen, en daarnaast moest het ook een plek worden voor kunstliefhebbers met een liefde voor mooie dingen. Dat laatste komt tot uiting in de behoedzame keuze van het meubilair, zoals de Rietveldfauteuils rond de Noguchitafel in de salon met de open haard.

Naast de voornamelijk picturale kunst was ook het landschap een belangrijk uitgangspunt. De grote vensterdeuren van de tegenover elkaar liggende gevels brengen rijkelijk licht binnen, zodat het complex bijna volledig transparant oogt. Hier en daar wordt het natuurlijk licht gefilterd door schuifdeuren van gezandstraald glas, die de ruimtes scheiden van een gang die langs de gevel van de binnenplaats loopt. De verlichting in de eetkamer werd ingewerkt in het plafond, in een uitsparing die al in de jaren dertig was aangebracht. Op die manier vermeed Siza rechtstreeks licht in de ogen.

Ook in de vloerbekleding merk je die drang naar discrete perfectie : planken van lichte eik in de dag- en nachtruimtes worden gecombineerd met grijze pietra serena in de overgangsruimtes en in de kamers waar water gebruikt wordt. In de keuken staan meubels van roestvrij metaal, terwijl in de badkamers alle vloer- en muurbekleding en opbergelementen volledig uitgevoerd zijn in pietra serena.

Radicale kunstenaars

Met haar zakgeld kocht Griet Dupont al op haar achtste het tijdschrift L’histoire de l’Art. Ze werkt als kinder-psychiater samen met kinderen en tieners, die zich uiten met behulp van tekeningen. Griet en haar man Guido Van Middelem, ook een arts, hebben een passie voor kunst, architectuur en meubels. Gefascineerd door kwaliteit, essentie en vernieuwing begon Dupont vooral werk van radicale kunstenaars te verzamelen, zoals Bruce Nauman, Franz West, Thomas Schütte, Mike Kelley, Panamarenko en Gerhard Richter. Ze bewondert de visie van Anish Kapoor. In de ruimte die Alvaro Siza heeft ont-worpen voor de kunst, organiseert Griet Dupont met haar stichting De 11 Lijnen twee tentoonstellingen per jaar. Naast zijn medische praktijk zet haar echtgenoot ook de agrarische uitbating voort en neemt hij deel aan het onderhoud van het landschap van de polders.

Openluchttentoonstelling

Sculpture in Nature, Nature of Sculpture, een openluchttentoonstelling van beeldhouwwerken, vindt plaats rond het huis dat ontworpen werd door Alvaro Siza. De zes wereldberoemde kunstenaars die deelnemen aan het project zijn allemaal gefascineerd door de verhouding met de hemel boven ons. Giovanni Anselmo, Louise Bourgeois, Anish Kapoor, Not Vital, Zhan Wang en Franz West geven elk hun interpretatie van de link tussen de hemel en het oneindige. De twee ogen van Louise Bourgeois bekijken het landschap. De stenen blok van Anselmo – een kunstenaar die rond arte povera werkt – is gegraveerd met een zichtbaar woord, een allusie op een meteoriet uit het oneindige. Drie werken zijn gemaakt uit roestvrij staal, dat zijn omgeving weerspiegelt en tegelijk absorbeert. De spitse piramide van Anish Kapoor geeft de tegenstelling tussen het eindige en het oneindige weer, een van zijn favoriete thema’s. In volle natuur verdwijnt ze bijna in de reflecties van de lucht. Een ander werk dat je niet mag missen, is de meditatiesteen van Zhan Wang, geïnspireerd door de Chinese symboliek en volledig gegoten uit roestvrij staal. Hij weerspiegelt de volheid en de leegte.

Sculpture in Nature, Nature of Sculpture wordt georganiseerd door de stichting De 11 Lijnen in de kantlijn van Beaufort 03, de triënnale van hedendaagse kunst in Oostende. Info : www.beaufort03.be. Stichting de 11 Lijnen, Groenedijkstraat 1, 8460 Oudenburg, van 16 mei tot 4 oktober, van 14 tot 18 uur.

Tekst en foto’s Jean-Pierre Gabriel