Het is een misvatting te denken dat Rio model staat voor alle carnavals van Brazilië. Integendeel, in Salvador do Bahia zie je geen praalwagens, blote borsten en pauwenveren, wel het grootste swingpaleis op aarde.

Het parcours van de carnavalvierders heeft iets van het Formule-1-circuit van Monte Carlo. De tocht door Salvador do Bahia vormt een lus van zeven kilometer in het stadscentrum van de heuvelachtige kuststad, met haarspeldbocht en al. Een tweede route loopt in één rechte lijn langs de kust. Beide zijn voorzien van een heuse startplaats en van tribunes.

Maar met de racerij van Monaco heeft het stadsfeest verder niets te maken. De immense bolides van Salvador zijn berekend op een slakkengangetje. Ze torsen trios electricos, mobiele podia, mastodonten van 25 meter lang, drie meter breed en acht meter hoog, en rondom volgestouwd met genoeg luidsprekers om een middelgroot rockfestival te overbluffen. De trio electricos zijn het idee van een paar handige jongens die, zo wordt hier beweerd, ook de elektrische gitaar bedachten. Op het imperiaal van pa’s bestelwagen monteerden ze een podium, zodat ze tijdens het carnaval elektrische muziek konden spelen terwijl ze rondjes reden. De nieuwigheid sloeg meteen aan en het (toen nog verklede) carnaval evolueerde jaar na jaar meer naar een dansfeest.

De wagens nemen intussen dinosaurische proporties aan en zijn al lang niet meer bemand door musicerende trio’s, maar voeren vaak een twintigkoppige band mee: zangers, veel percussie, gitaren en blazers. En dansers uiteraard. De populairste sterren van Bahia treden er op: Gilberto Gil, Daniela Mercury… Elke avond toeren ruim zestig podia op het parcours. Zes dagen lang fuiven twee miljoen mensen, hun twaalf miljoen dansdagen zijn een alinea in het Guiness Book of Records waard. Een aanzienlijk deel van de feestvierders maakt deel uit van een bloco. Zo’n bloco is een afgeschermde ruimte rond een trio electrico, alleen toegankelijk voor betalende leden. Die ruimte is afgebakend met een koord, die gedragen wordt door een legertje clubleden. Een grote bloco heeft algauw een ‘omheining’ van zeshonderd meter, en die danstuin wordt door zeshonderd koorddragers door de stad geloodst. Die dragers zouden geen Brazilianen zijn als ze niet meedansten, wat meteen een nieuwe definitie geeft aan de term koorddanser. Zo goed als alle bloco-dansers zijn te herkennen aan hun uniform, een T-shirt en shorts in de kleuren van de groep.

Gigantische dansparty

Toeschouwers die niet betaald hebben voor de passerende bloco, noch voor een plaats op de tribune, worden door de dansende koorddragers opzij gedrongen. De strijd tussen dat publiek en de uniforme groep dansers, gescheiden door een simpel koord, levert een boeiend balletspektakel op. De gigantische dansparty wordt verrassend efficiënt in goede banen geleid. Het veertien kilometer lange parcours, dat tot drie uur ’s nachts overvol is, is tegen de ochtend al helemaal proper geveegd door een schoonmaakploeg van bijna tweeduizend man.

Carnaval is niet goedkoop, daarom proberen veel Brazilianen enkele dagen iets bij te verdienen, om daarna uitgebreider te kunnen fuiven. Koorddrager is zo’n job, maar ook in de catering is er werk zat. Zo lopen er figuren rond met grote Tupperware-dozen vol kaasjes en met een draagbaar fonduestel, waarop de hapjes ter plekke opgewarmd kunnen worden.

Een vaste waarde in Bahia is een groep met liefst dertienduizend dansende leden, de Filhos de Gandhy, gehuld in een katoenen kleed en witte handdoeken. De Filhos zijn samen met de trios electricos de vormgevers van het huidige carnaval. Maar het was ooit anders: ruim een halve eeuw geleden was er sociale oproer in de haven, net op het moment van het carnavalsfeest, toen nog een exclusief evenement van de gegoede klasse. Als protest drongen de stakers de stoet binnen, in een laken gewikkeld en met een handdoek om het hoofd. Als eerbetoon aan de held van het geweldloze verzet, Mahatma Gandhi, noemden ze zichzelf de zonen van Gandhy.

Misschien ging een en ander te snel of was er een alfabetiseringsprobleem, hoe ook, ze maakten een spelfout in de naam Gandhi. De Filhos de Gandhy bleef een van de sociaal geïnspireerde groepen en speelt ook een ander soort muziek dan de macarena-achtige hits: ritmischer, authentieker, Afrikaanser. Een andere Afro-band, Olodum, is als percussiegroep te horen op The Rhythm of the Saints, de cd van Paul Simon uit 1990. De tweehonderd drummers en zangers werden ook al door Michael Jackson en door Spike Lee ingehuurd.

Voor elke toeschouwer is het snel duidelijk dat dit carnaval niets te maken heeft met de extravaganza van Rio. Hier vind je geen torenhoge praalwagens waarop geoliede schoonheden met hun strategisch geplante veren pronken, geen wedstrijd voor het duurste kostuum, maar ook geen messentrekkers.

Voor Afro-ritmen en Braziliaans enthousiasme

Salvador is een gigantisch volksfeest. Bahia is dan ook het zwartste deel van Brazilië. Het was de eerste toegangshaven van het nieuwe continent, de slaven werden er schip na schip aangevoerd om te werken op de suikerrietplantages. Later konden ze aan de slag in de koffiekweek en in de goudmijnen. Maar hun maatschappelijke rol bleef dezelfde: zwijgen en zwoegen. Het centrum van Salvador heet trouwens Pelourinho (Portugees voor geselpaal).

Intussen bouwden de Portugese heersers voort aan hun praalsteden, die nu door Unesco uitgeroepen worden tot cultureel werelderfgoed. Salvador do Bahia is zonder meer een prachtige stad, een bezoek buiten het carnaval meer dan waard. Met zijn steile straatjes en kasseien kan de stad zelfs een Vlaamse wielerklassieker ontvangen. Alleen het weer zou de Flandriens niet bevallen, het hele jaar door draait de temperatuur rond de dertig graden, ’s avonds zakt het kwik niet onder de twintig graden. Af en toe klatert er een verfrissende bui.

Voor wie dol is op Afro-ritmen en Braziliaans enthousiasme is het carnaval van Salvador do Bahia een prima rendez-vous. Schrijf je dan wel in bij een bloco, dan heb je meer plaats om te dansen. Ook buiten de feestweek is de stad en de hele provincie Bahia een schitterende vakantiebestemming.

PRAKTISCH

Reisdocumenten: Paspoort geldig tot ten minste zes maanden na aankomst in Brazilië. Aanbevolen geldigheidsduur één jaar.

Gezondheid: Hepatitis A, hepatitis B en tyfus aanbevolen. Gele koorts aanbevolen voor wie naar het Amazonegebied trekt. Malariarisico is mogelijk in de beboste gebieden beneden de 900 meter van de negen staten van de Amazone-regio. Opletten voor ziekten die verband houden met de aanwezigheid van muggen, zoals malaria en dengue koorts. Het gebruik van insectwerende middelen en van muskietennetten is sterk aangeraden, zeker in de tropische zones (vooral het noorden) van het land.

Elektriciteit: 110-220 V met adapter

Tijdsverschil: Zomer – 5u. Winter – 4u.

Munteenheid: Braziliaanse Real (BRL), 2,75 BRL = 1 E Ç

Aanbevolen munt: dollars

Talen: Portugees, Engels

Toeristische dienst: Ministerio do Turismo: www.embratur.gov.br; Vertegenwoordiging

Verenigd Koninkrijk en Benelux, 00 44 207 385 9975, tourism.office@ebt-londres.com.br; Vertegenwoordiging Frankrijk, 00 33 1 72 76 25 40, btb.france@ebt-paris.com.br

Ambassade: Louizalaan 350, 1050 Brussel, 02 626 17 17, brasbruselas@beon.be

Let op: U kunt zowel in het oude centrum (Pelourinho) als aan de kust (Barra) logeren. Tijdens het carnaval schieten de hotelprijzen de hoogte in.

Meedansen: probeer een bloco, want feesten is leuker dan zien feesten. Er deel van uitmaken, kost 150 tot 500 euro.

“Favelas” binnengaan is formeel af te raden. Er kunnen zich schermutselingen voordoen tussen de politie en drugshandelaars, die vaak gepaard gaan met vuurgevechten. De vreemdeling valt onmiddellijk op en wordt door de drugsbazen beschouwd als een indringer, met alle risico’s vandien.

Nuttige websites: Cosmic Travel: www.cosmic-travel.com

Salvador de Bahia: www.emtursa.ba.gov.br

Portal Oficial do Carnaval de Salvador: www.carnaval.salvador.ba.gov.br

Bahia online: www.bahia-online.net

Carnaval Hot Site: www.carnasite.com.br/carnaval

Central do Carnaval: http://home.centraldocarnaval.com.br

Bahia Carnival: www.bahiacarnival.com

Openbaar vervoer: www.transportes.gov.br

Brazilsite: www.brazilsite.com.br

Maria-Brazil: www.maria-brazil.org

Meu Brasil: http://darkwing.uoregon.edu/~sergiok/brasil.html#Welcome

Tekst en foto’s: Marc Goldchstein