Met zo’n huis heb je geen vliegtuigreis nodig om je in een exotisch land te wanen. Hier ontdek je in hartje Antwerpen een historisch droomdecor : een verkleinde versie van het Alhambra.

Toeval speelt een rol in het leven, beweert een glimlachende Francis Laleman, die hier samen met Michaela Broeckx woont. Hij is indoloog en zij studeerde arabistiek, beiden vertoefden jaren in het Oosten. Ze streken in 2005 neer in Antwerpen. “Tot dan zaten we vooral in Oman en Damascus, waar we ons trouwens wilden vestigen. We waren er op huizenjacht en hadden al iets op het oog. Maar toen kwamen we even terug op vakantie en liep mijn vrouw per toeval door deze straat. Aan de gevel hing er een bordje dat het pand te koop was en via een venster kon ze binnengluren en zag dit decor”, legt Francis uit. Ze waren er meteen weg van, en omwille van het pand werd Antwerpen hun nieuwe uitvalsbasis. Ondertussen reizen ze nog heel veel naar het Oosten, waar ze professioneel actief blijven als consulent (zie kaderstuk).

Intussen kreeg dit huis ook een nieuwe naam : Bayt al-Andalus, het Andalusische huis. In dit prachtige decor geven ze cursussen, voordrachten en concerten. Het werkt als een continue inspiratiebron voor henzelf en voor wie er over de vloer komt. Voor de bewoners die het begin twintigste eeuw hebben gecreëerd, was het min of meer bedoeld om hier even weg te dromen in een andere wereld. Dat was destijds heel gewoon, want nogal wat herenhuizen werden verrijkt met een exotisch decor in Chinese, Japanse of Moorse stijl.

Wie door de straten van Brussel en Antwerpen stapt, ontdekt trouwens nogal wat voorbeelden van deze stijl, die vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw populair was. In beide steden stonden er bijvoorbeeld tal van theaters met dergelijke gevels en interieurs, die ondertussen zijn afgebroken. Ook in de Zoo zijn er Moorse ontwerpen te bewonderen. En de synagoge in de Antwerpse Oostenstraat lijkt zo uit de Oriënt te zijn geïmporteerd. Zelfs Lier heeft zijn oosters monument : een lange en sierlijke gevelrij in de Mechelsestraat. Blijkbaar waren nogal wat mensen tuk op ajuinvormige koepels, minaretten en hoefijzerbogen. Veel herenhuizen hadden zelfs een fumoir in Moorse stijl, wat perfect paste bij de hype van het roken van Egyptische sigaretten, die rond 1900 erg in trek waren.

Joden en Moren

Maar de bewoners van dit huis gingen destijds nog een stapje verder, want de hele benedenverdieping werd opgetrokken in Moorse stijl. “Het eerste decor werd al in 1909 ontworpen door Lenaerts en De Meyer. In de jaren twintig deed de Joodse bewoner er nog een schep bovenop door de architecten Ernest Dieltiens en Maurice Huygh ook een spiegelkamer en in de tuin zelfs een atrium in de stijl van het Alhambra in Granada te laten bouwen”, legt Francis Laleman uit. De tuin is trouwens duidelijk geïnspireerd op het beroemde Leeuwenhof van het Alhambra. Dit verklaart meteen waarom Francis Laleman en Michaela Broeckx hun woning Bayt al-Andalus hebben genoemd.

“Het is wel merkwaardig dat dit Moorse decor met islamitische opschriften door een Joodse bouwheer, Leonard Buerbaum, werd besteld. Maar destijds waren er wel meer Joodse families die zo’n huis hadden. En denk ook maar aan de Antwerpse synagogen die in deze stijl werden gebouwd,” aldus Francis. De verklaring ligt min of meer voor de hand. Tot in het begin van de twintigste eeuw woonden er van Noord-Afrika tot diep in het Midden-Oosten veel Joden en christenen samen met islamieten. De Moorse stijl was dus heus niet alleen de stijl van de islam, zoals men veelal denkt, eeuwenlang werden er ook kerken, synagogen en stadspaleizen gebouwd in deze stijl. Voor veel Joden verwees deze stijl toen bovendien naar de bouwstijl van hun Beloofde Land.

Het interieur werd ondertussen opgeknapt, omdat het er vervallen bij stond. Veel van het typische Moorse stucwerk werd hersteld en opnieuw geschilderd. Ze hebben het pand ook niet verbouwd, om de ziel en harmonie van de creatie niet te verstoren. Francis en Michaela bewijzen hiermee tevens dat zo’n opulent decor best leefbaar blijft. Meer nog, het doet hen dromen van het Nabije Oosten, waar ze hun tweede thuis hebben.

Door Piet Swimberghe – Foto’s Guy Obijn