Ze treden uit de schaduw van hun man en bewijzen dat ze meer zijn dan enkel ‘de vrouw van’. First lady’s, gewone vrouwen met een buitengewone baan.

Kleine meisjes dromen van een leven als prinses, grote meisjes van de prins op het witte paard. In realiteit betekent dit sprookje al te vaak een leven in de schaduw van een machtig man. Daar kwam resoluut verandering in met de komst van wijlen Lady Di, de prinses van het volk én veel populairder dan haar ietwat stugge echtgenoot, de Britse kroonprins Charles. Zelfbewust duwde ze de deuren van een vastgeroeste monarchie open en maakte ze taboes als aids bespreekbaar. Vandaag volgen steeds meer gekroonde en niet-gekroonde first lady’s haar voorbeeld. Presidentsvrouwen als Michelle Obama en Carla Bruni en de Jordaanse koningin Rania treden op de voorgrond en bewijzen dat ze behalve ‘de vrouw van’ ook moeder, rolmodel, politica en stijlicoon zijn.

Taboe doorbroken

“De omhelzing van prinses Diana met een aidspatiënt was een belangrijke stap in het doorbreken van het taboe dat rond de ziekte heerst. Voorheen dachten de mensen dat je zelfs met een simpele aanraking kans had op besmetting”, bevestigt Misjoe Verleyen, oud-Knackredacteur en medeauteur van het boek Vrouwen naast de troon. “In België heeft koningin Fabiola, ondanks haar conservatieve imago, een belangrijke rol gespeeld bij het doorbreken van zulke taboes. Zij was het die als eerste een congres over seksualiteit bij gehandicapten bijwoonde. Een thema waarvan men vóór haar bezoek niet eens wist dat het bestond. En waar de koningin gaat, daar volgt de televisie. De aandacht voor het goede doel is dus van onschatbare waarde. Elisabeth was misschien de belangrijkste koningin uit de Belgische geschiedenis maar Fabiola heeft de rol aangepast aan de moderne tijd. Zij heeft alleszins de indruk gewekt dat ze dicht bij de mensen staat.”

Goede punten krijgt ook de beeldschone Jordaanse koningin Rania, moeder van vier en bachelor inbusiness administration. Sinds ze koningin is, zet ze zich onvermoeibaar in voor de vrouwenrechten en de hervorming van het onderwijs in haar land. Vorig jaar lanceerde ze haar eigen kanaal op YouTube om het imago van moslims op te vijzelen.

De Spaanse kroonprinses Letizia moest dan wel haar baan als journaliste opgeven, dat betekent niet dat ze voortaan haar mondje houdt. “Laat mij nu eens uitspreken”, onderbrak zij haar toekomstige gemaal bij een van hun eerste officiële optredens. De Spaanse traditionalisten konden hun oren niet geloven. En dan is er natuurlijk ook Maxima Zorreguieta, de vrouw van de Nederlandse kroonprins Willem-Alexander, die ondertussen beter Nederlands spreekt dan de meeste van haar toekomstige onderdanen.

De lezers van het Franse blad Point de Vue kozen onze eigen Mathilde tot topprinses. Zowat de helft van de lezers noemt haar de meest veelbelovende koningin-in-wording. Daarmee doet Mathilde het veel beter dan haar exuberante collega Maxima. En het is niet de eerste keer dat Mathilde hoog scoort in internationale lijstjes. Ook het Amerikaanse modeblad Vanity Fair gaf de prinses een hoge quotering en kroont haar tot een van de best geklede vrouwen ter wereld. Met dank aan Edouard Vermeulen van Natan. In eigen land krijgt de prinses meer kritiek te verwerken. ‘Het marsepeinen konijn’ noemt schrijver Jeroen Brouwers haar in zijn laatste boek. Omdat ze wat zoetsappig is, en vooral nogal deftig. “Mathilde is duidelijk nog op zoek naar haar eigen stem”, bevestigt Misjoe Verleyen. “Nu lijkt ze op een kopie van Fabiola. Het is tegenwoordig ook niet evident om je rol binnen het hof te vinden. Je zit met een instelling uit een sprookjesboek die in de 21ste eeuw leeft. Toch geloof ik dat ze ooit een goede koningin wordt, als ze de nodige ruimte krijgt.”

Koekjes, kleren en kinderen

Nog beter vergaat het Michelle Obama. Zij wist zich op korte tijd te onderscheiden van haar voorgangsters en wordt door velen beschouwd als de ‘first lady van het volk’. Dezelfde radicale democratisering die wijlen Lady Di nastreefde, zie je bij Michelle Obama terugkeren. Ze treedt op in Sesamstraat, bakt koekjes met de kinderen en gaat wandelen met de hond. Zelfs haar kleding past in het plaatje. Zo gaf ze een subtiele sneer naar de prijzige make-over van Sarah Palin door terloops in een talkshow op te merken dat zij ook confectiekleding van een keten draagt en dat je “heel wat leuke dingen online kunt vinden”.

De garderobe van de Amerikaanse presidentsvrouw krijgt zoveel persaandacht, dat we bijna zouden vergeten dat de rol van Michelle zich niet beperkt tot kinderen, koekjes en kleren. Hoewel ze tijdens de campagne iedere suggestie dat ze zich zou inlaten met het beleid van haar man verwierp, blijkt ze eenmaal in het Witte Huis aangekomen een vurige verdedigster van het regeringsbeleid. En deinst ze niet terug voor een politiek getinte speech. Dat leverde haar afgelopen zomer een plaats op als een van de machtigste vrouwen ter wereld in de lijst van het magazine Forbes, terwijl ze grondwettelijk – net zoals onze koningin en kroonprins – niet eens een baan heeft, behalve die van Mom-in-Chief.

Ook de Franse first lady Carla Bruni laat zich politiek niet onbetuigd. Haar vriendjes halen wel vaker de cover van een magazine, maar niemand had verwacht dat sommige het ook tot in het Elysée zouden schoppen. Toch twijfelt men er niet aan dat Bruni medeverantwoordelijk is voor enkele opmerkelijke topbenoemingen. Zoals de aanstelling van Frédéric Mitterrand bijvoorbeeld, neef van François Mitterrand en ondertussen minister van Cultuur in de rechtse regering van Sarkozy. De minister heeft toegegeven dat zijn vriendschap met Carla Bruni niet totaal vreemd was aan zijn benoeming. Kort daarna bekende Sarkozy dat hij ook op politiek vlak wel eens naar zijn vrouw luistert. Al nuanceert zij dat : “Ik zeg hem nooit wat hij moet doen. Maar natuurlijk discussiëren we en wisselen we ideeën uit.”

Een politieke rol zal onze toekomstige koningin wellicht nooit spelen, haar functie beperkt zich vooral tot ceremoniële taken. “De enige Belgische koningin waarvan men weet dat ze ooit een belangrijke politieke rol speelde, is Elisabeth”, meent Verleyen. “Zij overtuigde Albert I in 1909 de troon te bestijgen. En toen hij later in volle oorlogstijd overwoog te capituleren, moedigde Elisabeth hem aan door te vechten. Die rol is vandaag ondenkbaar voor een koningin, al kan ze toch nog enig – weliswaar ceremonieel – gewicht in de schaal leggen. Veel zakenlieden zijn er bijvoorbeeld van overtuigd dat als het prinsenpaar meegaat op handelsreis, dat vele deuren opent in het buitenland.”

Door Ellen De Wolf

Carla Bruni : “Ik zeg hem nooit wat hij moet doen. Maar natuurlijk wisselen we ideeën uit.”