Aromatische specerijen waren vroeger gegeerd om hun exclusiviteit en vermeende geneeskracht. Nu dienen ze vooral om gerechten naar een hoger niveau te tillen. Verjaag de winterblues met onze kruidige nagerechten.

De Oxford English Dictionary definieert specerijen als “sterk smakende of aromatische stoffen van plantaardige oorsprong en afkomstig van tropische planten”. Daar kunnen we nog aan toevoegen dat specerijen alle gedroogde en/of fijngemalen onderdelen van de plant zijn, behalve de blaadjes. Denk aan de schors, de vruchten en de wortels. Voorbeelden hiervan zijn, respectievelijk, kaneel, nootmuskaat en gember.

Van oost naar west

De meeste specerijen komen uit Zuid- en Zuidoost-Azië en waren in de oudheid al geliefd tot ver buiten hun gebied van oorsprong. De Grieken en Romeinen gebruikten ze om voedsel op smaak te brengen, maar ook als medicijn. De lange weg die specerijen moesten afleggen om van het Verre Oosten naar Europa te reizen, werd weerspiegeld in een zeer hoog prijskaartje – de prijs aan de basis werd soms vermeerderd met een factor 40. Vandaar de uitdrukking ‘peperduur’. Peper werd overigens aanvaard als betaalmiddel.

Eind vijftiende eeuw besloten de Portugezen zelf handelsroutes uit te bouwen. Op die manier konden de tussenpersonen uitgeschakeld worden, met goedkopere specerijen als gevolg. Portugal werd een wereldspeler op het gebied van specerijen en behield een eeuw lang het monopolie op kaneel. De zeventiende eeuw zag de opkomst van twee belangrijke rivalen, de Engelsen en de Hollanders, die elk hun eigen Oost-Indische Compagnie oprichtten. Het waren vooral de laatsten die hier wel bij voeren. Zij kregen de monopolies op kruidnagel en nootmuskaat in handen. Toch bleef ook dat niet duren : andere Europese landen, waaronder Frankrijk, eisten hun deel van de koek op. Tegenwoordig zijn specerijen toegankelijk voor iedereen, zowel wat bereikbaarheid als wat prijs betreft.

Aura van luxe

Toch hangt er rond specerijen nog steeds een aura van luxe en exclusiviteit. Enkele specerijen zijn ook nu nog vrij duur, denk aan saffraan, vanille en kardemom. Toevallig zijn deze ook heerlijk in combinatie met elkaar. Een krokante loempia met een smeuïge vulling van banaan en kokosroom wordt op een hoger niveau getild door een goudkleurige siroop van saffraan, vanille en citroen, terwijl frisse yoghurt met kardemom voor een koel contrast zorgt.

Specerijen worden vaak bij bijzondere gelegenheden gebruikt. Let er maar eens op tijdens de feestdagen. Geen kerstpudding, speculaas, hot cross buns (Engelse paasbroodjes) of gembernoten zonder kaneel, kruidnagel, gember en aanverwanten. Is het u overigens niet opgevallen dat de meeste feestelijke gerechten met specerijen in de winter gegeten worden ? Net wanneer we het zinnenprikkelende aroma van specerijen het hardst nodig hebben om de winterblues te verdrijven ?

Maar specerijen zijn eigenlijk het hele jaar door lekker, vooral als ze gebruikt worden om alledaagse dessertklassiekers op te frissen. Zo krijgt een tarte tatin met appel een nieuwe dimensie door toevoeging van een vleugje nootmuskaat. Stilaan zijn ‘hartige’ specerijen (denk aan peper en venkelzaadjes) ook in de zoete keuken binnengeslopen. Er zijn immers geen (culinaire) grenzen meer. Toch hebben koriander en komijn nog niet echt hun weg naar de dessertkeuken gevonden. Dat is niet alleen jammer maar ook vreemd, want het warme, citrusachtige aroma van koriander heeft een bijzondere affiniteit met verse citrusvruchten. Bijvoorbeeld in een romige rijstpap met sinaasappelzeste en kaneel. Het warme, aardse aroma van komijn daarentegen, is erg lekker in koekjes op basis van noten of boter (zoals shortbread). Ineens lijken die winteravonden niet meer zo lang…

Door Veerle de Pooter Foto’s Diane Hendrikx

Niet toevallig worden feestelijke gerechten met specerijen vaak ’s winters gegeten, wanneer we de zinnenprikkelende aroma’s het hardst nodig hebben.

Specerijen zijn ideaal om alledaagse desserts op te frissen. Zo krijgt tarte tatin met appel een nieuwe dimensie door gebruik van nootmuskaat.

Het warme, citrusachtige aroma van koriander heeft een bijzondere affiniteit met verse citrusvruchten.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content