Waarom gebruiken we de term ‘quality time’ uitsluitend in verband met vrije tijd ? Zijn leven en werk echt elkaars tegengestelde ? En moeten we allemaal zo nodig onthaasten ? Professor Magda Michielsens pleit voor meer passie voor werk.

Tot 1 oktober nog is professor Magda Michielsens (1944) directeur van het Centrum voor Vrouwenstudies van de UIA. Maar ook nu de Voortgezette Academische Opleiding Vrouwenstudies ontmanteld wordt, denkt ze nog niet aan stilzitten. Daarvoor houdt ze veel te veel van haar werk. Mensen die plezier hebben in hun job, die daar een grote voldoening in vinden, zo zijn er wel meer, alleen komen ze niet zo vaak aan het woord.

Magda Michielsens : “Waar ik nu mee bezig ben, is een uitgebreid onderzoek naar het beeld dat televisie geeft van werk en meer bepaald van werkende vrouwen, zowel in het nieuws als in talkshows, soaps en reclame. Wat opvalt is dat jobinhoud heel weinig aan bod komt. Tenzij in een reeks als Man Bijt Hond, bijvoorbeeld. Wat doen mensen op hun werk ? Mij fascineert dat. Maar je komt het zelden te weten. Ook in persoonlijke gesprekken is het al snel : ‘Zeg, we gaan toch niet over het werk spreken, hé. ‘ Nu weet ik wel dat veel mensen puur uit noodzaak werken, maar net zo goed zijn er een heleboel bij voor wie hun carrière in hoge mate bepalend is voor de kwaliteit van hun leven, in de gunstige zin dan. Werken kan ook een passie zijn. Toch wordt de term quality time bijna uitsluitend gebruikt voor de tijd die we doorbrengen ter recreatie, met gezin en vrienden. Voor alles behalve werken dus.

Uit statistieken blijkt nochtans dat werken in het algemeen bevorderlijk is voor het lichamelijke en geestelijke welzijn.

En toch zijn er een aantal trends die werk minimaliseren. Er is de vrijetijdsindustrie die op alle mogelijke manieren het idee pusht hoe leuk het allemaal is buiten het werk. Geen wonder dat mensen zo vroeg mogelijk willen stoppen met werken. Vroeger werkte men tot 65 en had men nog zo’n 10 jaar te leven, nu zou men het liefst al op 55 stoppen en heeft men nog 30 jaar te leven. De tijd waarin alles voor de maatschappij verdiend moet worden, krimpt. Dat is niet alleen economisch onhoudbaar, ook de levensfase waarin de creativiteit van de mensen het grootst is, wordt alsmaar kleiner. Ik zou het jammer vinden dat daaraan vanuit feministische hoek toe bijgedragen wordt.

Wat bedoelt u daarmee ?

Timemanagement wordt vaak in verband gebracht met vrouwen. Zij combineren werk en gezin, vaak zijn ze er trots op hoe ze alles gemanaged krijgen. Organiseren, daar komt het allemaal op neer. Selecteren, prioriteiten stellen, je agenda bijhouden, lijstjes maken, uitrekenen hoeveel tijd je voor alles nodig hebt, zelf een ijzeren discipline opbrengen en eenzelfde discipline eisen van je gezinsleden. Het onderliggende idee is : het privéleven moet beschermd worden, het werk mag absoluut niet buiten zijn oevers treden. Nog wat doorbomen over een project zonder dat dit meteen de vorm van een vergadering aanneemt ? Nee, kan niet, om vijf uur moet iedereen naar huis, want het is een traditionele klacht van vrouwen dat mannen te veel netwerke`n en lobbyen op momenten dat zij niet kunnen meedoen. Dan zitten we terug bij boulot, metro, dodo waar vrouwen van mijn generatie zich zo tegen verzet hebben. Als de bescherming van vrouwen betekent dat werk en thuis strikt afgebakend worden, dat die twee vooral niet door elkaar mogen lopen, dan zet dat volgens mij een domper op de creativiteit.

Kunnen we het dan toch niet allemaal hebben ? Moeten vrouwen keuzes maken ?

Ik denk dat er vooral volgens de levensfases keuzes gemaakt moeten worden. Een vrouw van 27 die haar doctoraat afmaakt, die doet misschien een jaar lang niets anders. Maar op haar 48ste ziet haar leven er waarschijnlijk helemaal anders uit. Vooral voor dertigers en veertigers is de stress tegenwoordig heel groot. Ze zitten met een carrière die uitgebouwd moet worden, maar de kinderen hebben nog veel zorg nodig, er moet ook nog gesport en aan cultuur gedaan worden en de relaties met de vriendenkring moeten onderhouden worden. In die levensfase stapelen al die sferen zich op, maar dat is niet per se de schuld van de job. En deeltijds werken, dat gaat ten koste van de carrière. Ik herinner mij een uitzending van Morgen Beter naar aanleiding van de Vrouwendag op 8 maart. ‘Laten we niet hypocriet zijn,’ zei Ingrid Lieten van De Lijn, ‘als je carrière wil maken, dan moet je keihard werken en daar een tijdlang alles voor doen.’ Wetenschappers, beleidsmensen, zakenlui, politici, kunstenaars… Heel veel mensen zijn voortdurend met hun werk bezig. En als je dat graag doet, ervaar je het niet als een last. Wel is het zo dat er de laatste vijftien jaar enorm veel werk is bijgekomen, in de vorm van het invullen van formulieren, het opstellen van verslagen en rapporten. Systematisering, controle, legitimatie. Er blijft alsmaar minder tijd over om na te denken over de core business. En dat die hele papierwinkel het arbitraire karakter van de macht beperkt en dus zwakkere groepen zoals vrouwen begunstigt, is volgens mij larie. Ik zie het vooral als balast.

Moet er toch niet vooral gestreefd worden naar een betere taakverdeling tussen man en vrouw ?

Natuurlijk. Als je werkt en je hebt kinderen en alles komt op jou neer, dan moet er iets veranderen. Maar beleidsmatig denkt men te veel in de richting van traditionele formules als deeltijds werk en verschillende verlofsystemen en te weinig in de richting van de uitbesteding van taken. Goed, er zijn de dienstencheques, maar het is niet betaalbaar om dat systeem oneindig uit te breiden. En we leven in een echte do-it-yourself-cultuur. Koken, wassen en strijken, boodschappen doen, tuinieren, meubelen in elkaar steken, een computer installeren, lampen hangen, aankopen scannen, automatisch inchecken op de luchthaven… We worden verondersteld het allemaal zelf te doen. Daar zijn ongetwijfeld economische argumenten voor, maar er kruipt enorm veel tijd in. Zelf doe ik boodschappen via het internet en het collect and go-systeem van Colruyt en het verbaast me altijd dat niet meer mensen daar gebruik van maken. Ik pleit ook voor een vermarketing van dingen die nu allemaal privé zijn. Strijkshops, vrouwen die als zelfstandige homemanager je huishouden komen beheren.

Dan moeten vrouwen wel leren om die taken los te laten.

Veel vrouwen zijn nog altijd zo geprogrammeerd en gesocialiseerd dat ze dat heel moeilijk kunnen. Omdat ik zelf nooit een specifieke meisjesopvoeding kreeg, sta ik ervan versteld hoe traag dat evolueert. Vrouwen van mijn generatie die het heetst van de tweede feministische golf meemaakten, bleven meer dan de mannen van hun leeftijd hangen in de wat marginale linkse mentaliteit van : succes is vies. Verstandige, capabele vrouwen die het ver hadden kunnen brengen. What a waste, denk ik dan. En nu word ik geconfronteerd met een nieuwe generatie vrouwen die goede inzichten heeft, die alles wel kan, maar die niet te veel ambitie aan de dag legt of niet te hoge eisen aan zichzelf stelt vanuit een ideologisch perspectief : ‘Doe maar rustig aan, er zijn belangrijker dingen in het leven. ‘ Vaak is het coping gedrag, omdat die vrouwen ervan uitgaan dat ze toch geen kans hebben. En opnieuw denk ik : wat jammer. Pas op, ik pleit niet voor de ratrace . Je moet dat een beetje verstandig aanpakken. Maar er is niets mis met ambitie hebben en hoge eisen aan jezelf stellen en resultaatgericht zijn. Net als mannen moeten vrouwen met ambitie leren winnen, maar ook leren verliezen. Niet meteen opgeven als iets niet lukt. En natuurlijk ben ik vóór formules die het vrouwen gemakkelijker maken om gezin en werk te combineren. Maar ik stel mij toch de vraag : kan het ook niet wat vriendelijker voor het werk en de creativiteit van het individu ?

Meer info : www.moh.be en www.arbeidinbeeld.be

Door Linda Asselbergs I Foto Gerald Dauphin

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content