Dit jaar zijn het Noorse Stavanger en het Britse Liverpool Culturele Hoofdstad van Europa. Daar houdt de gelijkenis echter meteen op.

Stavanger

In 2 woorden – Stavanger, in het zuidwesten van Noorwegen, is de hoofdstad van de provincie Rogaland. Dankzij de moderne architectuur, een bloeiende culturele scene en een bruisend nachtleven werd de visserijstad een originele citytripbestemming. U vliegt ernaartoe vanuit Brussel met SAS, Lufthansa of KLM, telkens met een overstap. Er zijn ook ferryverbindingen vanuit Newcastle (DFDS Seaways) en het Deense Hirtshals (Color Line), en een treinverbinding met Oslo.

Geschiedenis – De eerste sporen van menselijke activiteit gaan terug tot de achtste eeuw voor Christus. De stad ontstond echter pas in het begin van de twaalfde eeuw, toen er een bisdom werd opgericht en een kathedraal werd gebouwd. Die is nu de oudste stenen kerk in Noorwegen. In de negentiende eeuw deden de visserij (voornamelijk haring) en de scheepsbouw Stavanger bloeien, en met de industriële ontwikkeling werd ook de conservering van visproducten een belangrijke activiteit. Na ’69 werd Stavanger het centrum van de Noorse olie-industrie.

Inwoners – Met zo’n 115.000 inwoners is Stavanger de vierde grootste stad van Noorwegen. De talrijke expats (7 procent) geven de kleine stad ook de faam van de meest kosmopolitische plek van Noorwegen.

Natuur – Ten noorden van Stavanger ligt Lyse-fjord, een van de bekendste Noorse fjorden. Preikestolen (‘Preekstoel’) is een topattractie : een rotsformatie met een uitstekend plateau, zeshonderd meter boven de zeespiegel. De uitputtende tocht naar boven vergt twee uur. Maar Stavanger biedt meer dan fjorden, watervallen en bergen. Ten zuiden van de stad liggen het enige vlakke stukje Noorwegen en (zand)stranden die zowel zonnekloppers als watersporters aantrekken.

Niet te missen – Het is moeilijk te weerstaan aan de charme van het oude, verkeersvrije stadscentrum (Gamle Stavanger). Laat u echter niet misleiden door de houten huizen en kasseistraten : de winkels en horeca staan allesbehalve stil in de tijd. Het museumaanbod wordt aangevoerd door het Stavanger Museum, geopend in 1877. Het toont onder meer prehistorische vondsten uit de regio. In het Conservenmuseum wordt u uitgenodigd om zelf sardienenblikjes te vullen, terwijl het Norsk Oljemuseum de geschiedenis van de olie-industrie vertelt. De wereld van de Noorse leidende klasse in de negentiende eeuw komt tot leven in het rijkelijk gedecoreerde Breidablikkhuis, omgeven door een Engelse tuin, en het Ledaallandgoed, dat dienst doet als koninklijk verblijf.

Liverpool

Het cultuurjaar – Het programma van Stavanger 2008 omvat ruim 150 projecten, van moderne lichtarchitectuur tot vertelkunst. Het budget bedraagt 300 miljoen Noorse kronen (38 miljoen euro). Ecologie, kindvriendelijkheid en tolerantie staan voorop. Verwachte hoogtepunten zijn onder meer Growing Up Green, rond kindvriendelijke landschapsarchitectuur in Kongeparken (vanaf 19 april), Norwegian Wood, dat nieuwe ecologische bouwsels voorstelt (vanaf 15 mei), en On The Edge, waarbij kunstenaars vuurtorens bezetten. In Neighbourhood Secrets en Horizons & Fragments staat telkens landschapskunst centraal, terwijl nieuwe media aan bod komen in een videokunstenfestival, een 24 uur durend telefoonconcert en een gloednieuw wetenschapsmuseum. Diverse projecten belichten ook migratiestromen. Een Belgische bijdrage wordt geleverd door Muziektheater Transparant, dat er in februari vertoeft als artists in residence. Het Antwerpse gezelschap toont er een selectie van zijn beste producties en werkt er samen met lokale kunstenaars.

Info : www.stavanger2008.nl, www.regionstavanger.com.

In 2 woorden – De geboorteplaats van The Beatles en de thuishaven van twee voetbalclubs uit de Premier League ligt in het noordwesten van Engeland, aan de noordzijde van de Merseyrivier. Op Londen na biedt geen enkele Britse stad zoveel musea, kunstgalerieën en monumenten. Bovendien staat het havengebied, met zijn pak- en koopmanshuizen, sinds 2004 op de Werelderfgoedlijst van de Unesco, en onderneemt de stad al enige tijd grootscheepse renovatieprojecten. U kunt er rechtstreeks naartoe vliegen met easyJet vanuit Amsterdam, Parijs en Keulen.

Geschiedenis – Liverpool vierde vorig jaar zijn achthonderdste verjaardag. De stad maakte naam in de achttiende en negentiende eeuw als de belangrijkste transatlantische handelshaven van Groot-Brittannïe en als knooppunt in de slavenhandel. In de tweede helft van de vorige eeuw leidde de teloorgang van de zware industrieën tot torenhoge werkloosheid, maar drukte de stad ook haar stempel op de popmuziek. Het nachtleven is er overigens nog steeds springlevend : naast diverse concertzalen, bars met livemuziek en clubs als Hacienda zijn er ook cabarettheaters en comedyclubs.

Inwoners – Bijna 450.000, zodat Liverpool de derde grootste Britse stad is. Opvalllend is het muzikale talent : The Fab Four, Frankie Goes To Hollywood, Orchestral Manoeuvres In The Dark, Elvis Costello, Echo & The Bunnymen en Atomic Kitten verwierven wereldfaam.

Natuur – Met meer dan 1200 hectare beschikt Liverpool over flink wat groenzones, ook binnen het stadscentrum. Vlakbij liggen Sefton Park en Princes Park, twee historische Victoriaanse recreatiegebieden. De ruimere regio omvat 35.000 hectare beschermd natuurgebied en een kustlijn van bijna 50 kilometer.

Niet te missen – Het historische Albert Dock is Liverpools populairste attractie, dankzij architecturale parels, trendy horecazaken die veel bekende Britten aantrekken, en gerenommeerde musea waaronder het grootste maritieme museum ter wereld en het Tate Liverpool, gevestigd in een prachtig gerenoveerd pakhuis. Op Pier Head geniet u van de skyline met de Three Graces (de Royal Liver Building en het Cunard- en het Port of Liverpoolgebouw) en ook de Mersey Ferry is een aanrader. In de stad bezoekt u onder meer de Liverpool Cathedral, ’s lands grootste anglicaanse kerk, het somptueuze achttiende-eeuwse stadhuis, en de neoklassieke St. George’s Hall. Beatlesfans hebben hun handen vol met onder meer The Beatles Story, een multimediatrip door de geschiedenis van de band, en de Magical Mystery Tour. Die twee uur durende rondleiding, die dagelijks plaatsvindt, stopt onder meer bij de ouderlijke woningen van John Lennon en Paul McCartney, op Penny Lane en Strawberry Fields, en in de Cavern Club in Mathew Street, waar de vier debuteerden. Van recentere datum zijn onder meer het World Museum Liverpool, dat naast gigantische schaalmodellen van insecten ook het Aquarium herbergt, en FACT, een hoogtechnologisch centrum voor film, media en kunst.

Het cultuurjaar – Het programma van Liverpool 08 omvat uiteraard diverse muzikale evenementen. Zo wordt in juni een concert met McCartney en andere bekenden wereldwijd uitgezonden, en belicht The Beat Goes On in het World Museum Liverpool (vanaf 12 juli) de lokale muziekgeschiedenis. De meest prestigieuze tentoonstellingen zijn wel The Age of Steam in de Walker Art Gallery (vanaf 18 april), met werk van kunstenaars als Edward Hopper en Claude Monet, en de retrospectieve rond Gustav Klimt in Tate Liverpool (vanaf 30 mei). In het najaar is er, samen met de Le Corbusierexpo in de Metropolitan Cathedral (vanaf 2 oktober), de vijfde editie van de befaamde kunstbiënnale (van 20 september tot 30 november). Ook verwelkomt de stad van 18 tot 21 juli de Tall Ships’ Races. Verder mag u zich verwachten aan veel straatkunst en -animatie. De Liverpoolse taxichauffeurs ontvingen vanwege de organisatoren alvast een phrase book, samen met een dvd rond klantvriendelijkheid.

Info : www.liverpool08.com, www.visitliverpool.com, www.artinliverpool.com.

Door Wim Denolf