“Een badkamer ontwerpen verschilt weinig van het tekenen van een fiets”, meent Marc Newson, die in Londen vorige herfst zíjn badkamer voor- stelde. Getekend in opdracht van de Amerikaanse specialist Ideal Standard en nu ook in ons land verkrijgbaar.

De badkamer is een van de belangrijkste vertrekken in huis : je begint er je dag en je eindigt er meestal ook.” Dat is een uitspraak van Marc Newson die voor het gemak de slaapkamer even overslaat. Maar hij voegt er meteen de werkelijke reden van zijn nieuwe ontwerp aan toe : “Ik zag een leemte en die wilde ik invullen. De badkamer die ik in mijn huis wilde, bestond nog niet.” En dus heeft hij die zelf getekend, in opdracht van de Amerikaanse badkamergigant Ideal Standard. ‘Gigant’ is niets overdreven : wereldwijd beschikt de firma over zo’n 102 fabrieken in 36 landen, telt ze 52.000 werknemers waarvan 6000 in Europa en een jaaromzet van zes miljard dollar (waarvan 32 miljard oude Belgische frank in Europa). Hoewel het bedrijf vandaag de specialist in badkamers is, is dat niet altijd zo geweest : moederfirma American Standard begon in 1891 met het vervaardigen van radiatoren om zich na de Eerste Wereldoorlog toe te leggen op sanitaire voorzieningen. “Honderd jaar geleden waren er geen badkamers”, stelt Roger Cooper, managing director van Ideal Standard Groot-Brittannië. “De wc was buiten en een zinken kuip diende in het beste geval als bad. Wij kunnen ons dat niet meer voorstellen : elk huis heeft nu minstens één badkamer en één toilet.”

Sedert de Tweede Wereldoorlog is het bedrijf zich verder gaan specialiseren in badkamers met alles erop en eraan : wastafels en toiletpotten, baden en douchecabines, tot en met de kranen en andere accessoires. Vaak zijn ze ontworpen door bekende architecten en designers : Gio Ponti, Achile Castiglioni, Mario Bellini, Douglas Scott, Norman Westwater en Axel Enthoven – enige Belg in het rijtje. Het is een bedrijfstraditie, die met Marc Newson een nieuw hoofdstuk schrijft. Een verrassende en tegelijk een veilige keuze. Verrassend omdat Newson een van de hipste ontwerpers van het moment is. En om diezelfde reden ook veilig.

Sinds de Australische globetrotter – met tegenwoordig een vaste stek in Parijs – met zijn Lockheed Lounge de aandacht trok van het designminnend publiek, is hij een rijzende ster en zeer gevraagd voor allerlei projecten : lampen voor Flos, meubels voor het Japanse Idée, en voor de Italiaanse bedrijven Cappellini en Moroso. Daarnaast creëerde hij de Ikepod Watch Company, een joint venture om zijn eigen horloges te tekenen en produceren. Een retail system voor Van Beirendonck, een supergestroomlijnde fiets voor Biomega Company, een oranje zaklamp voor Flos, een afdruiprekje voor Alessi… en nu dus een badkamer. Geheel in de Newson-filosofie : keep it simple. Want dat was wat voor zijn gevoel ontbrak : gestileerde eenvoud in de badkamer.

Newson : “Ik vond de meeste badkamers ronduit lelijk. Te veel decoratie. Daarom wilde ik het eenvoudig houden en tegelijk toegankelijk voor een groot publiek. Ik vind het belangrijk dat mijn ontwerpen een weg vinden naar een groot aantal huizen en badkamers. Ik wil geen museum vullen.” Zijn ontwerp is moeilijk te omschrijven : een rechthoekige wastafel met afgeronde hoeken en een rond bekken, een toilet met dezelfde hoekig afgeronde vorm, en als blikvanger een bad dat eruitziet als een uitgehold stuk zeep. “Of een groot stuk witte chocolade”, lacht hij. “Dat was ook de bedoeling. Ik wilde dat het eruit zag alsof het daar precies geland is, boem.” Het bad domineert de ruimte : een solide, witte massa, die massief lijkt maar het niet is. Een kuip met een omgeplooide rand tot op de vloer, gemaakt in één stuk. Een huzarenstukje. Newson : “Hoewel het heel eenvoudig lijkt, is dit nooit eerder gedaan. We hebben moeten zoeken hoe het kon en een heel nieuw productieproces opzetten. En hoewel het gemaakt is van kunststof, heeft het een totaal andere uitstraling. Het lijkt helemaal niet cheap.”

Van Ideal Standard kreeg hij volledig de vrije hand. “Er zijn natuurlijk een aantal parameters, zoals afmetingen, die je moet respecteren. Maar daarbinnen was ik vrij om te doen wat ik wilde. Grappig maar vooral ook interessant was het om de reacties van de verschillende nationaliteiten te horen : de Britten waren er meteen weg van, de Italianen ook, de Duitsers hadden zo hun bezwaren en de Fransen zagen het niet zitten omdat het niet genoeg decoratie had. But in the end they had to trust me“, zegt Marc Newson.

Het vliegtuiginterieur, een fiets, stoelen en kasten, horloges en afdruiprekjes… voor hem is er geen wezenlijk verschil tussen die dingen : “De verschillen zitten in grootte, materialen en technologie. Maar het fundamentele proces van design is hetzelfde. Het is mijn job. Ik word verondersteld dat te kunnen. Stel je voor dat ik alleen maar stoelen kon tekenen, mijn hele leven lang. Dat zou pas vervelend worden !” Hij zucht en lacht erom, en springt meteen over op een ander thema dat hem na aan het hart ligt : “Er wordt vaak gepraat over nieuwe materialen. Maar alles waarvan we denken dat het nieuw is, bestaat al heel lang. Wat nieuw is, is de toepassing ervan. Materialen worden gebruikt in een totaal nieuwe context. Zoals aviation technology gebruiken in een fiets, dat was nooit eerder gezien. Kan ik diezelfde technologie gebruiken om een stoel te ontwerpen ? Of een badkamer ? Dat is het interessantste deel van design. Het enige eigenlijk.”

Een stoel blijft eeuwig en altijd een stoel, een badkamer een badkamer. Is alles al niet honderd keer gedaan ? “Ja en nee”, antwoordt hij resoluut. “In een empirische betekenis is dat inderdaad zo : alles is al gedaan. Maar misschien zegden mensen honderd jaar geleden wel precies hetzelfde. En toch ontstaan er steeds opnieuw nieuwe mogelijkheden, nieuwe manieren om de dingen te benaderen. Mensen denken vaak op een traditionele manier over vormen en voorwerpen. Een stoel moet vier poten hebben bijvoorbeeld. Maar de regels veranderen en nieuwe technologieën maken een nieuwe benadering mogelijk.”

Hamvraag blijft natuurlijk : wat maakt een ontwerp tot een goed ontwerp ? “Je kan het op twee manieren bekijken”, stelt Marc Newson genuanceerd. “Hou ik ervan of hou ik er niet van ? Dat is de eerste vraag. Maar objectief gezien zijn er wel een paar factoren die in mijn ogen belangrijk zijn. Proporties, bijvoorbeeld. De perfecte verhoudingen, daar geloof ik in. En functionaliteit, uiteraard. Al is die niet voor elk voorwerp even belangrijk. Voor een vliegtuiginterieur en een badkamer is het extreem belangrijk. Voor een auto ook. En een horloge ? Ach, het is toch wel leuk als je de tijd kan aflezen. Maar met een stoel is het al iets anders. Veel mensen kopen een stoel om naar te kijken, niet om op te zitten. Het hangt dus af van het product. Soms hangt het succes van een product af van zijn functionaliteit : een koffer of reistas die niet praktisch of handelbaar is, is geen lang leven beschoren. Of ik alle voorstellen aanneem ? Nee. Bijlange na niet. Ik kies voor kwaliteitsbedrijven, firma’s die mijn ideeën ook kunnen uitvoeren. Ik heb geen zin om twee jaar te werken aan een ontwerp om dan te moeten vaststellen dat het niet gemaakt kan worden. En, minstens even belangrijk, ik moet het product kunnen voelen. Dus ja, opnieuw een mengeling van subjectieve en objectieve factoren.” n

Hilde Verbiest