Waarom het feminisme de unieke uitdagingen van transvrouwen niet uit het oog mag verliezen

r © Getty Images
Anke Wauters
Anke Wauters Journaliste Knack Focus en Knack Weekend

Maakt het uit hoe je vrouw bent geworden? Als je bijvoorbeeld een transvrouw bent die opgroeide als een man, met alle privileges van een man, maakt dat je een minder echte vrouw?

Het is een vraag die de Nigeriaanse auteur Chimamanda Ngozi Adichie gesteld kreeg op het Britse Channel 4, waar ze kwam spreken naar aanleiding van haar nieuwe feministische manifest Beste Iljeawele. “Als je hebt geleefd met de voorkeursbehandeling die mannen in deze samenleving krijgen, en vervolgens van geslacht verandert, is het voor mij heel moeilijk om die ervaring gelijk te stellen met een vrouw die haar hele leven vrouw is geweest”, legt de schrijfster haar standpunt uit.

Haar antwoord had nochtans heel eenvoudig kunnen zijn: trans vrouwen zijn ook vrouwen. Chimamanda Ngozi Adichie heeft de harten van miljoenen mensen veroverd met haar romans en uitgesproken feminisme. Haar definitie van feminisme werd opgenomen in BeyoncĆ©’s nummer ‘***Flawless’. Mocht er zoiets bestaan als een feministische superster, dan was het zonder twijfel Chimamanda Ngozi Adichie. Horen hoe zij trans vrouwen in haar feminisme uitsluit, is heel teleurstellend.

Gender of geslacht?

Dat gender hetzelfde zou zijn als biologisch geslacht is een hardnekkig misverstand. Geslacht staat voor fysieke kenmerken. Gender gaat over alles wat we als ‘vrouwelijk’ of ‘mannelijk’ omschrijven. Gender bestaat op een spectrum, en heeft niets met geslacht te maken. Het verhaal dat bijvoorbeeld alle transvrouwen de lichamelijke overgang van mannelijke naar vrouwelijk ondergaan, is dus niet correct. Het gevoel ongelukkig te zijn met het eigen geslacht komt voor bij 0,7% van de mannen en 0,6% van de vrouwen, volgens cijfers van het Transgender Infopunt. Toegepast op de Belgische bevolkingsgegevens komen we dan al snel uit op een groep van 30.000 Belgen. Slechts een beperkt aantal van hen ondergaat effectief een operatie. Het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen publiceert jaarlijks een overzicht van het aantal officiĆ«le geslachtswijzigingen. Tussen januari 1993 en juni 2016 veranderden 885 Belgen officieel van geslacht.

Niet foutloos

En toch worden transgenders te vaak verengd tot hun lichaam. Het is echter niet zo dat een transvrouw die geen biovrouwelijke jeugd had en bijvoorbeeld nooit maandstonden had of niet zwanger kan worden, minder vrouw is of haar ervaringen als vrouw minder belangrijk zijn. De uitspraak van Chimamanda Ngozi Adichie is net daarom heel ongelukkig, zeker gezien ze een sterk rolmodel is geworden voor een hele generatie.

Het is niet zo dat een transvrouw die geen biovrouwelijke jeugd had en bijvoorbeeld nooit maandstonden had of niet zwanger kan worden, minder vrouw is of haar ervaringen als vrouw minder belangrijk zijn

Maar tegelijk vraagt het ook enige nuance. Als spreekbuis moet zij een onmogelijke standaard hooghouden. Ondanks haar internationale literaire bekendheid en haar vanzelfsprekend intellect, is ook zij niet feilloos. “Natuurlijk zijn transvrouwen een onderdeel van het feminisme”, stuurde de schrijfster haar quote bij op Facebook, “De verschillen van vrouwen erkennen en elkaar steunen sluiten elkaar niet uit. Er moet in het feminisme een plaats zijn voor verschillende ervaringen.”

Zeer specifieke termen

Verschillende ervaringen erkennen kan daarbij een goede start zijn om te komen tot een meer eerlijke conceptie van genderissues. En op dat vlak is er nog veel werk aan de winkel. “Als mensen zeggen dat ze pleiten voor de bescherming van meisjes en vrouwen, spreken ze meestal in zeer specifieke termen. Het meisje of de vrouw is wit. Ze is niet trans. Ze is heteroseksueel. Ze is ‘respectabel’. Ze is niet betrokken in prostitutie”, zei transactivist Janet Mock afgelopen weekend tijdens een speech aan de Verenigde Naties, “Maar binnen de onderdrukking van vrouwen is er geen juist slachtoffer.”

In een patriarchale samenleving ondergaat elke vrouw misogynie.

Trans vrouwen struikelen over dezelfde obstakels die alle vrouwen in deze maatschappij op hun pad tegenkomen. Daarbovenop moeten zij dagelijks discriminatie slikken, zijn ze het mikpunt van geweld en hebben ze een grotere kans om te kampen met mentale klachten.

Als mensen zeggen dat ze pleiten voor de bescherming van meisjes en vrouwen, spreken ze meestal in zeer specifieke termen. Het meisje of de vrouw is wit. Ze is niet trans. Ze is heteroseksueel. Ze is ‘respectabel’. Ze is niet betrokken in prostitutie

Net zoals vrouwen bepaalde problemen ondervinden die mannen zich onmogelijk kunnen inbeelden, zijn er problemen die transvrouwen hebben waar vrouwen zich geen idee van hebben.

En nee, dat maakt hen niet minder echte vrouwen. Dat is het net: echte vrouwen bestaan niet. Suggereren dat er maar Ć©Ć©n correcte manier is om vrouw te zijn of om te gaan met gender, is totale onzin en helpt werkelijk niemand vooruit. De unieke uitdagingen waar transvrouwen dagelijks mee geconfronteerd worden, maken hen een meer kwetsbare groep. Zij moeten kunnen rekenen op het begrip, de steun en kracht van andere vrouwen. Als het feminisme echt inclusief wil zijn, moet het altijd oor hebben naar de levens van alle vrouwen.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content