Pastis

Redactie Knack

13-12-2002, 17:00 Bijgewerkt op: 08-12-2020, 07:16

Pastis is het drankje dat geassocieerd wordt met de zon, ontspanning, vakantie, krekels en petanque. De bekendste pastis zijn de Ricard en de Pernod.

NAAM

In Zuid-Frankrijk betekent pastis ‘mengeling van ingrediënten zonder vorm’. Tot 1938 dachten de Zuid-Fransen daarbij aan dingen als paté of pap. Figuurlijk betekent pastis zelfs ‘duister gescharrel’. Tijdens Wereldoorlog I werd het Provençaalse woord populair. ‘Quel pastis!’ vervloekten de Zuiderlingen de slijkerige loopgraven waarin ze moesten ploeteren.

Het is Paul Ricard die als eerste in 1934 het woord gebruikte om zijn anijslikeur te promoten. Hij zou zijn anijsdrank ‘Le vrai pastis de Marseille’ dopen.

Verschillende volkeren geven hun anijslikeur een eigen naam. In Noord-Afrika heet het drankje ‘anisette’, in Turkije ‘raki’, in Libanon en Syrië ‘arak’, in Griekenland ‘ouzo’, in Spanje ‘anis’ en in Italië ‘sambucca’.
Pastis draagt ook de bijnaam ‘de groene fee’.

GESCHIEDENIS

De mens heeft sinds het prille begin altijd gebruik gemaakt van de planten die in zijn omgeving groeiden. In de oude Egyptische beschaving werd anijs gebruikt voor zijn helende werking. Het zou vooral goed zijn voor maagklachten. In de geschriften van het Babylonische Rijk vinden we aanwijzingen terug dat anijs reeds gebruikt werd in diverse geneeskundige bereidingen. Ook de Chinezen zagen anijs als een plant met vele deugden en gebruikten hem in vele drankjes. De Romeinen dronken een ‘anijswijn’ gemengd met druivennat en aromatische planten.
Dankzij de Moorse invallen en later de kruistochten bereikt de anijs uit het Verre Oosten Frankrijk via de haven van Marseille.

De anijsdrankjes maken al snel de stap van geneeskunde naar plezier, van medicijn naar aperitief.

De geschiedenis van pastis is verbonden met die van absint, een alcoholisch drankje dat in 1915 verboden werd omdat het te veel ravage onder de bevolking aanrichtte. Het drankje had immers de vervelende bijwerking dat… je er gek van werd, tenminste als je het met zekere regelmaat dronk. De anijs werd aan de absintlikeur toegevoegd om de bittere smaak te verzachten.

Onder de toonbank
In eerste instantie waren alle pastisdranken verboden, ook degenen die niet gevaarlijk waren. Als gevolg ontstond er een hele handel in anijsdranken onder de toonbank. De mensen brouwden zelf een mengsel wat soms voor ernstige ongelukken zorgde. In 1922 laat de overheid toch toe anijslikeur in de cafés te serveren. In Marseille en het zuiden van Frankrijk barst een vreugdebal los. Iedereen haast zich naar het café om een anijslikeur te drinken. Ditmaal echter zonder absint.

Het is in deze periode dat de pastis van Pernod ontstaat. Omdat de populaire absintdrank verboden is brengt Pernod een likeur op basis van anijs op de markt die de absintlikeur moet vervangen.

Duitsers
Tijdens de tweede wereldoorlog wordt het drankje opnieuw verboden. Om twee redenen: het Vichy-regime dacht dat alcohol aan de basis lag van de Franse nederlaag. En de Duitsers eisten alle beschikbare alcohol op. In 1951 kon er weer pastis gedronken worden.

HOOFDINGREDIËNT

Het hoofdingrediënt van pastis is anijs.

ALCOHOLPERCENTAGE

Meestal bevat pastis 25% alcohol.

SERVEREN

Enkele pastisdrankjes:

De Perroquet: 1 volume pastis, 1 volume muntsiroop en 5 volumes ijskoud water.

De Mauresque: 1 volume pastis, 1 volume amandelmelk, 5 volumes ijskoud water.

De Tomaat: 1 volume pastis, 1 volume grenadine, 5 volumes ijskoud water.

BEREIDINGSWIJZE

De verschillende pastissoorten worden gemaakt met een mengeling van alcohol (96,3%), anijsextract, speciaal anijsextract dat komt van de distillatie van steranijs, poeder van zoethout, water, suiker en thee getrokken van meerdere planten waarvan de hoeveelheden en soorten geheim blijven. We kunnen er wel enkele verklappen. Aan pastis wordt soms venkel, tijm, salie, wilde marjolein of rozemarijn toegevoegd. Deze bereiding moet drie weken in de week liggen. Vervolgens wordt de melange gefilterd en gebotteld.

GEBIEDEN

Pastis komt uit Zuid-Frankrijk en wordt ook daar nog steeds het meest gedronken. De Fransen drinken elke zomer 2,5 miljard glazen pastis.

SOORTEN

Er bestaan verschillende merken pastis. De bekendste zijn: Ricard, Pernod, Casanis, Duval, Janot en Berger.

ANEKDOTE

Pastis is het drankje dat geassocieerd wordt met de zon, ontspanning, vakantie, krekels en petanque. De Grieken gebruikten anijs als een middeltje tegen de hik. Wie beweerde er dat je van alcohol de hik kreeg?

Paardenmennen

Geen zuiders feest zonder pastis. Zo wordt er op de Sint-Eloi-feesten in Zuid-Frankrijk steevast pastis gedronken. Sint-Eloi is een typisch Provençaals feest ter ere van de patroon van de paardenmenners. Ieder dorp heeft zijn Sint-Eloi-feest op verschillende data in juli of augustus. Er komt een massa volk op af. Gedurende enkele weken bereiden vrijwilligers het feest voor. Eerst bouwen en versieren ze de karren die thema’s uit het dagelijks leven van de vorige eeuw voorstellen. Daarna maken ze de traditionele kostuums voor de grote optocht. Tijdens de dagen na de stoet houdt het feesten niet op maar zijn er in tegendeel allerlei feestelijke animaties voorzien voor klein en groot.

Een bekend pastislied:

51 je t’aime
Chorus
51 je t’aime
J’en boirais des tonneaux, et des tonneaux
A me rouler par terre
Sur des noix de coco
Si toi tu m’abandonnes
Moi je m’empoisonne
Avec cette bombonne
De ce liquide jaune
Basile est au Brésil
Il danse la samba (la samba)
Il va de ville en ville
Pour apprendre le pas
Basile est au comptoir
Il sert l’apero
Il va de verre en verre
Pour servir le Pernod
Basile est au Brésil
Il aime la samba
Il va de fille en fille
Pour transmettre le sida.

Een bekend pastisgebed:

Notre pastis qui est aux cieux
Que ta bouteille soit sanctifiée
Que ta volonté soit faite
Au bar comme au comptoir
Donne-nous aujourd’hui
Notre verre quotidien
Pardonne-nous nos gueules de bois
Comme nous pardonnons aussi
A ceux qui boivent du coca
Soumets-nous à la tentation
Et délivre-nous de la soif.