Eten met een schoon geweten: 9 lokale producten die goed zijn voor het milieu

Wie lekker wil eten zonder het milieu te schaden, heeft het niet makkelijk. Om te vermijden dat je maag in de knoop gaat liggen, serveren wij negen hoopgevende initiatieven waarvan je de producten binnenkort of nu al in de winkelrekken vindt.

.

Those Vegan Cowboys

Belgisch-Nederlands bedrijf dat caseïne maakt en daarmee de basis legt voor koevrije kaas

Jullie spreken niet over plantaardige, maar over ‘koevrije’ kaas: wat is het verschil?

CEO Hille van der Kaa: ‘Heel wat mensen zijn zich wel bewust van de zware impact van de zuivelindustrie op het milieu en dierenwelzijn, maar vinden het toch moeilijk om het plakje kaas op hun boterham op te geven. De laatste jaren kwamen er al heel wat plantaardige alternatieven op de markt, maar die kunnen echte kaasliefhebbers vaak niet overtuigen. Wij gingen op zoek naar wat dierlijke kaas zo lekker en verslavend maakt. Dat bleek een eiwit te zijn dat caseïne heet.’

Jullie werken met een roestvrijstalen koe. Dat vraagt om een woordje uitleg.

‘Koeien zetten met hun vier magen en hun uiers gras om in melk, waar we caseïne uit kunnen halen. Door de koe te vervangen door een roestvrijstalen tank, hebben we een manier gevonden om suikers om te zetten in caseïne. Op die manier krijgen we het eiwit waar we allemaal zo dol op zijn, zonder dat er een dier aan te pas komt. Dat is niet enkel beter voor de koeien, maar ook een stuk efficiënter, want je hebt er maar een vijfde van het water en een vijfde van de landbouwgrond voor nodig. Bovendien stoot je een pak minder methaangas uit.’

Hoever staan jullie al met dit project?

‘We leveren op dit moment caseïne aan verschillende producenten. Zij combineren het met al dan niet dierlijke vetten om kaas te maken. Wij maken zelf ook vegan kaas, zoals camembert, mozzarella en feta. Met de nodige vergunningen op zak hopen we volgend jaar met onze producten de markt op te gaan.’

Is de consument klaar voor de switch?

‘Het stremsel dat gebruikt wordt om kaas te maken was vroeger afkomstig uit de maag van een kalfje. Tegenwoordig gebruiken de meeste kaasmakers al een microbiële, en dus vegetarische, variant. Die switch, van dierlijk naar een veganistische variant, moet met caseïne ook lukken. De eerste stap is een product maken dat net zo lekker is, en goedkoper, dan volgt de industrie wel. Op lange termijn zijn er ook andere interessante gevolgen. Denk maar aan alle landbouwgrond die vrijkomt. Landen als België en Nederland zouden door zo’n omschakeling zelfvoorzienend kunnen worden.’

Westland kaas (producent van onder meer Old Amsterdam) werkt al met caseïne van Those Vegan Cowboys. thosevegancowboys.com

Nomet

Zeewierkroketten als alternatief voor de garnaal- en kaaskroket

Waarom een alternatief voor de kroket?

Oprichter Mona Delagrange: ‘Mijn bakermat, Brugge, ligt niet zo ver van de zee en al van jongs af ben ik dol op garnaalkroketten. Het is een iconisch Belgisch gerecht dat je vindt in alle segmenten van de culinaire wereld, van eenvoudige brasserieën tot op hoog gastronomisch niveau. Toen ik overschakelde op een plantaardig dieet, ervaarde ik dus een enorm gemis. Vanuit mijn achtergrond als voedingswetenschapper ben ik op zoek gegaan naar een waardig alternatief.’

Waarom koos je voor zeewier?

‘Van alle voedingsbronnen uit de zee heeft zeewier de laagste milieu-impact. De reden daarvoor is dat het gewoon hier bij ons in de Noordzee groeit en al zijn voedingsstoffen uit het zeewater haalt. Daarnaast neemt het CO2 in het water op en draagt het zo zijn steentje bij aan een schoner klimaat. Dat maakt de wieren klimaatpositief, wat nog een stapje verder is dan klimaatneutraal. Dan is er nog het gezondheidsaspect. Wieren bevatten voedingsstoffen waaraan veel Europeanen een tekort hebben, zoals jodium en omega 3-vetzuren. Die halen we momenteel vooral uit gejodeerd zout en kweekvissen.’

Als de voordelen zo groot zijn, waarom eten we dan niet allemaal zeewier?

‘Zeewier kampt in Europa met een imagoprobleem. Het wordt geassocieerd met de Aziatische keuken of nichemarkten. De laatste jaren is er wel verandering zichtbaar, al beperkt die zich voorlopig tot de toplaag van de gastronomie. Door een alternatief te creëren voor een echte Belgische klassieker zoals de garnaalkroket, willen we ook het grote publiek warm maken voor zeewier. Op termijn hopen we dat zeewier dankzij Nomet mainstream wordt in Europa, zodat het niet langer een zwart zout blaadje bij de sushi is, maar een vanzelfsprekend onderdeel van ons dagelijkse eetpatroon.’

Verkrijgbaar bij Bio-Planet en in verschillende restaurants in Vlaanderen. nomet.be

Kiket

Hummus op basis van lokale kikkererwten

Dat de Midden-Oosterse keuken enorm populair is bij vegetariërs en veganisten is voor een groot deel te danken aan hummus en falafel, gerechten waarin kikkererwten gebruikt worden als proteïnerijke vleesvervanger.

Helaas worden de peulvruchten vaak geïmporteerd uit Canada en Egypte, niet zo ecologisch dus. Enter: Kiket, een team dat de teelt van een lokale kikkererwt onderzoekt. Daar komen onderzoekers, landbouwers, verwerkers, producenten en supermarkten bij kijken, vertelt projectcoördinator Elena Lievens, verbonden aan de Arteveldehogeschool. ‘We werken op verschillende domeinen. Allereerst is er het aspect van de landbouw: we onderzoeken welke variëteiten kunnen gedijen in ons klimaat, maar ook hoe diep je moet zaaien en in welk seizoen je het best oogst. Daarnaast doen we aan consumentenonderzoek. Staat de Belg te springen voor producten van lokale kikkererwten, welke prijs zijn ze bereid te betalen en welke marketingstrategie werkt het best? Dat zijn allemaal puzzelstukjes die we met Kiket proberen te leggen.’

Al die puzzelstukjes leidden ertoe dat vorig jaar de eerste potjes Belgische hummus in enkele filialen van Delhaize lagen. ‘Een succes,’ zegt Lievens, ‘al zal het nog veel tijd kosten vooraleer we kunnen opschalen. Pas als we aan onze eigen landbouwers kunnen bewijzen dat de omschakeling loont, kan de lokale kikkererwt bijdragen aan een duurzame eiwittransitie. Maar we kunnen met trots zeggen dat er binnenkort opnieuw Belgische hummus in de rekken zal liggen, al weten we nog niet wanneer de oogst juist klaar zal zijn.’

arteveldehogeschool.be

Kipster

Klimaatneutrale eieren

‘De meest dier- en milieuvriendelijke kippenboerderij ter wereld.’ Het klinkt bijna te mooi om waar te zijn. Toch mag het Nederlandse bedrijf Kipster deze pluim op zijn hoed steken. Na succes in Nederland en Amerika, zullen de klimaatneutrale Kipster-eieren vanaf 11 oktober ook verkocht worden in de Belgische filialen van Lidl. ‘Wat Kipster doet, is eigenlijk een schaalvergroting van wat sommige mensen in hun tuin doen’, legt Lidl-woordvoerder Isabelle Colbrandt uit.

‘De kippen lopen vrij rond op een grote boerderij met zowel een binnen- als buitenruimte en worden gevoerd met onder andere de reststromen van bakkerijen. Met meer dan duizend zonnepanelen voorziet het bedrijf in z’n eigen stroom. De verpakking van de eieren is volledig afbreekbaar en kan bij het gft. Een ander groot pijnpunt van eierbedrijven is dat haantjes vlak na het uitbroeden gedood worden en bij het afval worden gegooid. Niet zo bij Kipster, waar ze worden opgekweekt en verwerkt tot vleesproducten die weldra ook in de rekken zullen liggen. Over elke stap in het proces is nagedacht.’
Zelfs de kleur van de eieren heeft een ecologische verklaring.

Ruud Zanders, voorzitter van Caring Farmers en medeoprichter van Kipster: ‘Witte kippen, die ook witte eieren leggen, zijn beter voor het milieu omdat ze minder voer nodig hebben.’ Zo weet het bedrijf ook het kostenplaatje te drukken. Zes eieren van Kipster kosten 1,99 euro en zijn dus niet duurder dan andere bio-eieren bij de supermarktketen.

Vanaf 11 oktober verkrijgbaar bij Lidl. kipster.nl

Heyu

Alcoholvrij aperitief dat goed is voor je immuunsysteem en je darmmicrobioom

Het aanbod van non-alcoholische alternatieven zit de laatste jaren in de lift, net als het scala aan gefermenteerde en probiotische dranken. Het was dus slechts een kwestie van tijd voor iemand die twee besloot te combineren.

Geen betere kandidaat voor de job dan Jonas Van Hemelryck, een bio-ingenieur met een passie voor gezondheid en smaakbeleving. Met zijn start-up Heyu, een samentrekking van healthy for you, bracht hij een alcoholvrij aperitief op de Belgische markt dat belooft een lekker alternatief te zijn voor wie zijn lever graag een avond rust gunt, én hij doet daar nog een schep superfood bovenop.

Met Heyu creëert Jonas mocktails met een laag suikerpercentage maar vol natuurlijke ingrediënten, die bovendien een doordachte combinatie zijn van vruchtensappen, gefermenteerde waterkefir, botanicals, actieve culturen en prebiotische plantenvezels. Het resultaat is een aperitiefdrank die ook goed is voor je immuunsysteem en je microbioom.

Verkrijgbaar via heyudrinks.com

Bonmush

Boterhamsalades, worsten en burgers op basis van oesterzwammen

Wat als je morgen de kans krijgt om het West-Vlaamse charcuteriebedrijf van je schoonouders over te nemen, maar je je ook zorgen maakt over de wereld waarin je kinderen opgroeien? Het overkwam voormalig apotheker Caroline Vercauteren.

Ze gooide het roer drastisch om: van vier generaties Vandromme Vleeswaren NV, richting een volledig plantaardige koers. Vandaag maakt het Ieperse bedrijf onder de naam Bonmush nog steeds boterhamsalades, worsten en burgers, maar ze doen dat nu op basis van oesterzwammen.

Dat doen ze niet omdat Caroline een veganist op kruistocht is – ze noemt zichzelf eerder een flexitariër – maar omdat ze willen bewijzen dat het mogelijk is om een lekker alternatief te bieden voor wie af en toe wat afwisseling wil op zijn boterham of bij zijn aardappelen. Hun witte worst, l’imperfect préparé en tune-in salad zijn allemaal gemaakt van lokale paddenstoelen die grotendeels gekweekt worden in de socialetewerkstellingsplaats De Kromme Boom in Gent.

Verkrijgbaar bij onder meer Delhaize en Colruyt. bonmush.com

Amai le Pain

Brouwerij die bier brouwt op basis van bakkerij-afval

Janine is zowel een brouwerij waar gebakken wordt, als een bakkerij waar gebrouwen wordt. Dit ietwat gekke project werd drie jaren geleden in Brussel op poten gezet met als doel voedselverspilling tegen te gaan aan de hand van een circulair model.

‘Het uitgangspunt was simpel’, aldus Bertrand Delubac, een van de medeoprichters van het familiebedrijf. ‘Brood vertegenwoordigt ongeveer 20% van het voedselafval in België. We ontdekten dat de productieprocessen van brood en bier vrij gelijkaardig zijn, en dat we afval van de ene activiteit makkelijk konden recycleren in de andere. Zo vervangen we 15% van de mout die we in onze brouwsels gebruiken door oud brood uit onze bakkerij. Omgekeerd wordt de draf – het vaste residu dat overblijft na filtratie tijdens het brouwen – gebruikt voor de productie van brood.’

Aangetrokken door het duurzame verhaal van Janine, klopte de hotelgroep Marriott Bonvoy enkele maanden geleden aan bij de brouwerij. ‘Sindsdien halen we bij verschillende hotels in het land overgebleven broden op om een uniek bier te brouwen dat exclusief in hun vestigingen in Brussel en Antwerpen aangeboden wordt’, vertelt Bertrand.

Het bier, met de naam Amai le Pain dat verwijst naar de twee landstalen, is een IPA met een alcoholpercentage van 4% en heeft een lichte en fruitige smaak met een aroma van tropische vruchten.

janine.brussels

Nimavert

Duo dat experimenteert met voeding van krekels en meelwormen

De ene was arts, de andere vertaler. Nico Coen en Maarten Debie ontmoetten elkaar in een studentenkamer in Gent, waar Maarten regenwormen kweekte voor hun composthoop. Op een dag ontsproot het idee om de focus te verleggen naar meelwormen.

‘Het was 2011 en nog illegaal om insecten als voedsel te verkopen. Het ging dus niet veel verder dan wat experimenteren’, vertelt Maarten. ‘We pasten bijvoorbeeld de vochtigheid aan en keken wat er gebeurde.’ Door een wetswijziging in 2014 kwamen er plots wel producten met gedroogde insecten op de markt. ‘Onze productie stond nog niet op punt, waardoor we even dachten dat we de boot hadden gemist’, herinnert Maarten zich. ‘We hadden geen culinaire achtergrond en lang niet alle pogingen om de wormen te verwerken waren succesvol. Soms moesten we de ramen openzetten omdat het zo hard stonk.Veel van de ondernemers die ons voor waren, gaven in die eerste jaren op omdat ze het publiek niet konden overtuigen. De producten met krekels verdwenen weer uit de winkelrekken.’

Het duo begreep dat het moeilijk zou worden om producten met herkenbare insecten te verkopen, dus verwerkten ze die eerst in kroketten en ravioli. Al snel bleken ze moeilijkheden op te leveren bij de bewaring. ‘Vandaag kweken we onze wormen en krekels niet langer zelf. De meelwormen komen uit Deerlijk en Frasnes-lez-Anvaing – waar ook onze werkplaats is – en de krekels uit Spanje en Nederland. Omdat kweken een duur proces is, hangt er een evenredig prijskaartje aan onze producten.’

Momenteel oogst Nimavert bescheiden succes met chips, hummus en tapenades op basis van krekels, evenals hun chocolade en gin gemaakt met meelwormen. Daarnaast maken Nico en Maarten nog steeds poeders en pasta’s voor onderaannemers, in de hoop dat de markt kan groeien. ‘Het is jammer dat de overheid ons geen duwtje in de rug geeft. De vleeslobby staat te sterk, terwijl wij eigenlijk geen concurrenten zijn. We zullen nooit de steak vervangen, maar het is ook niet nodig om massaal vleeswaren van ondermaatse kwaliteit te consumeren. De manier waarop we eten is aan verandering toe’, besluit Maarten.

Verkrijgbaar bij biologische winkels, bij Rob en via nimavert.myshopify.com

Eclo

Duurzame teelt van gourmetpaddenstoelen

Het verhaal van Eclo begon bij Le Champignon de Bruxelles, een stadsboerderij die al snel een voortrekker werd op het gebied van duurzame voeding en circulaire economie. Maar Hadrien Velge, CEO en oprichter van Eclo, begon na tien jaar groter te dromen. Onder zijn leiding verruilde het bedrijf de hoofdstad voor Wallonië, waar ze afgelopen herfst een nieuwe fabriek openden die substraten (voedingsbodems) produceert voor gourmetpaddenstoelen, zoals shiitake, eryngii en maitake.

‘Paddenstoelen zijn niet alleen voedzaam, de substraten zijn ook een ecologische oplossing voor een meer duurzame voedselproductie. Met lokale middelen willen we de champignonteelt optimaliseren én we minimaliseren in één moeite de afvalproductie. Zo verkleinen we onze ecologische voetafdruk’, legt Velge uit. ‘Wat mij betreft is er een grote rol weggelegd voor innovatie in de wereldwijde voedselproductie en de gevolgen daarvan voor het milieu.’

eclo.farm

Lees ook: Planten op een pedestal: 8 topzaken met een volledig veganistisch menu