New kids on the docks: Helsinki’s modemoment

© Lieven Bulckens
Elke Lahousse
Elke Lahousse Journalist voor Knack Weekend

In het district Punavuori in Helsinki, ooit de thuisbasis van dokwerkers, doet een jonge generatie Finse ondernemers hard haar best om de buurt een grondige facelift te geven. Opvallend veel modeontwerpers hebben er ook een shop of studio. Is het momentum voor de Finse mode eindelijk aangebroken?

Gesandwicht tussen Helsinki’s stadscentrum in het noorden en de chiquere buurten Eira en Ullanlinna in het zuiden en oosten, ligt de havenwijk Punavuori. Eind negentiende eeuw was dit het terrein van havenarbeiders en het maritieme verleden van de wijk lees je vandaag nog af in straatnamen als Merimiehenkatu (Matrozenstraat) en Pursimiehenkatu (Bootsmanstraat). Vandaag echter is Punavuori vooral populair onder jonge ondernemers en creatieven, die de lege pakhuizen en prachtige art-nouveaupanden inpalmen met boekwinkels, designshops, koffiebars, kunstgaleries en modeboetieks. Dat laatste is een opmerkelijk fenomeen in de Finse hoofdstad, want in tegenstelling tot buurland Zweden heeft Finland – met zijn 5,5 miljoen inwoners en duizenden meren – geen reputatie in de modewereld. Diehard modefans kennen misschien nog Marimekko, het modelabel dat in 1951 gelanceerd werd en bekendstaat om zijn kleurrijke prints. Maar dat is zowat het enige Finse modehuis met naamsbekendheid.

Hoe komt het dan dat de modeshops vandaag in Helsinki als paddenstoelen uit de grond schieten? Profiteert de Finse mode-industrie eindelijk van de uitstekende naam die Finland heeft op het vlak van design? Finse interieurmerken als Iittala en Artek worden al jaren wereldwijd verkocht. In 2012 werd Helsinki uitgeroepen tot Designhoofdstad van de Wereld. De architecten Alvar Aalto en Eroo Saarinen behoren tot de meesters van de twintigste-eeuwse bouwkunst. Of is er meer aan de hand?

Marjut Rahkola, vroedvrouw en moeder van zes kinderen, runt vandaag de shop en het label Vimma.
Marjut Rahkola, vroedvrouw en moeder van zes kinderen, runt vandaag de shop en het label Vimma. © Lieven Bulckens

Schoolvoorbeeld

‘Dat de Finse mode eindelijk op de kaart staat, hebben we te danken aan de vernieuwde modeopleiding aan de Aalto-universiteit in Helsinki’, zegt Martta Louekari, die voor Helsinki New werkt, een organisatie die Finse modeontwerpers adviseert op zakelijk vlak. ‘De opleiding is de voorbije tien jaar drastisch verbeterd, dankzij één man: Tuomas Laitinen. In 2001 behaalde hij aan Aalto een bachelordiploma in mode en nadien volgde hij een masteropleiding aan Central St Martins in Londen, een van de beste modescholen ter wereld. Daar leerde hij wat het betekent om dag en nacht aan een collectie te werken en hoe belangrijk opbouwende kritiek is voor studenten. Die realistische, maar tegelijk uitdagende kijk op mode ontbrak in de modeschool van Aalto. De opleiding was te veel gericht op textielontwerp, te weinig op mode. In een land zonder modegeschiedenis is dat niet zo verwonderlijk, maar toen Tuomas in 2006 supervisor werd van de modeafdeling, veranderde dat meteen. Tegen 2016 stond de bacheloropleiding in de top drie van de beste modescholen ter wereld, volgens de gerenommeerde modewebsite Business of Fashion.’

Miia Koski, die samen met Martta bij Helsinki New werkt, bevestigt hoe belangrijk de invloed van Helsinki’s modeschool is geweest op de recente golf getalenteerde designers: ‘Vijf jaar geleden kon je de Finse ontwerpers die bij grote modehuizen werken op één hand tellen. Vandaag hebben alle grote modemerken, van Balenciaga tot Chanel, minstens één Finse ontwerper in dienst. Heikki Salonen zit in het ontwerpteam van Martin Margiela’s lijn MM6. Sasu Kauppi werkt achter de schermen bij Yeezy, de modelijn van Kanye West. De Finse ontwerpers zijn zichtbaar geworden. Dat komt deels door de Finse overheid, die stilaan begrijpt hoe belangrijk overheidssteun kan zijn voor jonge designers. En deels door Tuomas Laitinen, die zijn modestudenten aanmoedigt om deel te nemen aan modewedstrijden zoals het internationale Festival voor Mode en Fotografie, dat jaarlijks plaatsvindt in Hyères. De laatste vijf jaar gingen Finse ontwerpers daar met opmerkelijk veel grote en kleine prijzen lopen. En met zo’n prijs sta je onmiddellijk in de internationale belangstelling.’

Lilli en Laura, de ontwerpers achter het merk Juslin Maunula, leerden elkaar kennen aan de Aalto-universiteit.
Lilli en Laura, de ontwerpers achter het merk Juslin Maunula, leerden elkaar kennen aan de Aalto-universiteit. © Lieven Bulckens

Dat ondervond Satu Maaranen. In 2013 kaapte de Finse met haar afstudeercollectie de hoofdprijs weg op het modefestival in Hyères. ‘Dat heeft mijn leven en carrière veranderd.’ zegt ze. ‘Niet alleen kreeg mijn zelfvertrouwen een enorme boost, door die prijs kreeg ik ook de kans om een collectie te tekenen voor het Franse label Petit Bateau. Zo bereikte mijn werk meteen een breed publiek.’ Momenteel werkt Satu Maaranen in Dubai aan een project waar ze nog niets over kan vertellen. ‘Ik vind het spannend om van een totaal andere cultuur en markt te proeven, maar ik ben niet van plan hier lang te blijven. De temperaturen liggen hier veel te hoog voor een Fin.’

Het nieuwe België

De Finse modeontwerpers die de voorbije jaren in Punavuori een eigen shop of studio installeerden, deden dat bewust in dit stadsdeel. ‘Onze boetiek ligt verscholen op een binnenplein. De winkeletalage is vanaf de straat niet te zien’, zegt Laura, shopmanager bij Samuji, het tijdloze en pure label van ontwerper Samu-Jussi Koski. ‘Toch vinden onze klanten hun weg naar onze shop. De meesten van hen wonen of werken in deze wijk. Het is een gezellige buurt waar mensen elkaar bij naam kennen en begroeten op straat.’

Ook Niina en Timo Leskelä, echtpaar en ontwerpersduo van het unisekslabel Nomen Nescio, zijn blij met de shop die ze openden op de Fredrikinkatu. ‘In 2012 richtten we Nomen Nescio op, maar pas vorig jaar was de tijd rijp voor een boetiek’, zegt Niina. ‘De eerste jaren moesten we uitzoeken of er wel interesse was voor onze kleren. Onze collectie is volledig zwart, een kleur die volgens ons tegelijk bescheiden en sterk is. Daarnaast kan elk kledingstuk zowel door mannen als vrouwen gedragen worden. Of mensen op een unisekslijn zaten te wachten, was moeilijk te voorspellen. Maar dankzij steun van organisaties als Helsinki New bouwden we al een trouwe fanbasis op in binnen- en buitenland. Onze boetiek in Punavuori, dat onderdeel is van het Helsinki’s Design District, trekt precies het publiek aan dat we willen bereiken.’

Lilli en Laura, ex-studenten van Aalto en het ontwerpersduo achter het frisse label Juslin Maunula, wonen en werken ook allebei in Punavuori. ‘Noem deze buurt niet het Hackney (hippe buurt in Oost-Londen, red.) van Helsinki’, zegt Laura. ‘Helsinki is veel rustiger dan grote modesteden als Parijs en Londen. We leven hier ver weg van het modecircus, maar dat geeft ons net de kans om een heel eigen kijk op mode te ontwikkelen.’

Martta Louekari en Miia Koski van Helsinki New, de zakelijk adviseur van de jonge modescene.
Martta Louekari en Miia Koski van Helsinki New, de zakelijk adviseur van de jonge modescene. © Lieven Bulckens

‘Met Juslin Maunula verkennen we het grensgebied tussen mode en architectuur’, zegt Lilli. Onze kleren hebben atypische vormen, worden gemaakt van ongewone materialen en zijn vaak afgewerkt zijn met handgemaakte juwelen, die de knopen en ritssluitingen vervangen. De feedback van klanten en pers is erg positief. Voor Peacebirds, zeg maar de Zara van China, mochten we onlangs een capsulecollectie ontwerpen. Een eigen winkel hebben we daarentegen nog niet nodig. Financieel zouden we dat ook nog niet aankunnen.’

Ook Sasu Kauppi, die beter bekend is in het buitenland dan in Finland, wil bewust geen eigen boetiek. In 2014 verhuisde hij naar Los Angeles, waar hij een grote rol speelde in het ontwerpproces van Kanye Wests modelijn, Yeezy. Afgelopen zomer keerde hij terug naar Helsinki, om zijn eigen streetwearlabel te lanceren: SSSU. Denk sweat-shirts, hoody’s, jeansjassen, petjes en T-shirts, die hij ontwerpt vanuit zijn studio, gelegen in een voormalig magazijn aan de haven. ‘Ik volg niet langer het helse ritme van de modewereld, waar je elke zes maanden een nieuwe collectie moet klaar hebben. Ik breng alleen nog een collectie uit wanneer ik het wil, in beperkte oplage. Daarnaast werk ik aan andere projecten als muziekproducer, grafisch vormgever of modedocent aan de universiteit van Aalto. Die variatie aan jobs maakt mij heel gelukkig.’

Dat de jongste lichting Finse ontwerpers in modekringen al eens vergeleken wordt met de Zes van Antwerpen, die België op de modekaart zetten in de jaren tachtig, zal niemand verbazen. Net als de Zes zijn de Finse ontwerpers het product van één school. Net als de Belgen in de jaren tachtig, helpen en motiveren de Finse ontwerpers elkaar. ‘Bovendien heeft de Finse mode, net als de Belgische mode, niet één maar vele gezichten’, zegt Chris Vidal, hoofdredacteur van het Fins-Engelse modemagazine SSAW. ‘Elke ontwerper doet zijn eigen ding. Er bestaat niet zoiets als dé Finse look. Sommige Finse ontwerpers neigen naar de Scandinavische stijl: functioneel, minimalistisch, uitgepuurd. Anderen laten de donkere brutaliteit en melancholie van buurland Rusland binnen in hun collecties. Het enige wat Finse designers gemeen hebben, is het belang dat ze hechten aan artistieke vrijheid en kwaliteit. Opnieuw: net als de Belgische ontwerpers. Zweedse of Deense modeketens zijn goed in het bedenken van commerciële, goedkoop geproduceerde en trendgevoelige collecties, die iedereen in Europa wil dragen. Denk aan het succes van H&M en Ikea. Finnen daarentegen, willen er helemaal niet uitzien zoals de rest van Europa. Ze zijn niet op zoek naar het gat in de markt, waarmee ze zoveel mogelijk winst kunnen maken. Liever creëren ze een apart en eigen universum. Precies door hun eigengereide aanpak zijn de Finse ontwerpers goed op weg om een definitieve plaats te veroveren in de modewereld.’

De tijdloze collectie van Samuji wordt in België verkocht bij Twiggy in Gent. .
De tijdloze collectie van Samuji wordt in België verkocht bij Twiggy in Gent. . © Lieven Bulckens
Wia Nyman van koffiebar Kuuma.
Wia Nyman van koffiebar Kuuma. © Lieven Bulckens
New kids on the docks: Helsinki's modemoment
© Lieven Bulckens
Sasu Kauppi heeft zijn eigen merk, maar ontwerpt ook voor Kanye West.
Sasu Kauppi heeft zijn eigen merk, maar ontwerpt ook voor Kanye West.© Lieven Bulckens
Brasserie en wijnbar Baskeri & Basso.
Brasserie en wijnbar Baskeri & Basso.© Lieven Bulckens
Salades en sappen bij Levain.
Salades en sappen bij Levain. © Lieven Bulckens
Timo en Niina in hun eigen collectie, Nomen Nescio.
Timo en Niina in hun eigen collectie, Nomen Nescio. © Lieven Bulckens

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content